فصلنامه شماره 14 (بهار 1385)

فصلنامه شماره 14 (بهار 1385)

سال پنجم / پیاپی 31

از مباحث مهم موضوع مطالعه محافل علمی جهان، جامعه اطلاعاتی است که بشر وارد آن شده (یا در معرض ورود به آن قرار دارد) و نسبت آن با اخلاق است.

عمده ترین رویدادی که در حال حاضر در جامعه اطلاعاتی مشاهده می شود، سرعت پردازش و انتقال اطلاعات است که، به سرعت حرکت نور در میدان انرژی رسیده است؛ طبعاً این امر می تواند جهان را به دهکده ای واحد تبدیل کرده، ظرفیت هوشمندی ها را با هم مرتبط سازد و انسجامی واحد ایجاد کند. روشن است که در این فرآیند، فاصله های مکانی، جغرافیایی و زمانی تغییر می کند و مهم تر اینکه از دیدگاه فلسفی، هم جایگاه ساختاری و هم مکان و زمان پدیده ها را تغییر می دهد.

  • نویسنده: حجة الاسلام و المسلمین دکتر سید مهدی میرباقری؛ عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم اسلامی

مقدمه

تغییرات عمده در چگونگی گذران زندگی، هدایت کسب و کار، و تولید غذاها و کالاهایی که مصرف می کنیم، اصلاً مسئله جدیدی نیست. انفجار نوآوری که حدوداً هر 55 سال یکبار اتفاق می افتند، موجب این گونه تغییرات می شود؛ انفجار نوآوری بین سال های 1910 تا 1980 میلادی، خودرو، هواپیما، چراغ های الکتریکی، تلگراف، بی سیم، فیلم حلقوی، تصاویر متحرک و رادیو را به ارمغان آورد.

در دهه 1930، انفجار نوآوری دیگری، الیاف پلاستیکی، وسایل خانگی، هواپیماهای جت و تلویزیون را به زندگی بشر ارزانی داشت. اگر چه انفجارهای نوآوری تغییراتی ایجاد می کنند؛ اما انقلاب ها همه چیز را متحول می سازند؛ نخستین انقلاب، کشاورزی بود و انقلاب چاپ و انقلاب صنعتی به دنبال آن ظهور کردند.

اما امروز نوبت انقلاب دیجیتال و انقلاب فناوری ها، از جمله فناوری اطلاعات است. فناوری های اطلاعات، مخابرات یا فناوری های ارتباطات، اصطلاحاتی هستند که اغلب، به صورت قابل تعویض استفاده می شوند، این فناوری ها، ابزار را برای انتقال بی درنگ متن، صدا و داده های ویدئویی، در هر جای جهان فراهم می کنند. آنها امکان ذخیره آسان داده ها را نیز فراهم می کنند و امکان بازیابی داده ها را در هر زمانی، میسر می سازند. ما در اینجا از اصطلاح فناوری اطلاعات به جای دیگر تعابیر، استفاده می کنیم. فناوری اطلاعات، هم یک ابزار است و هم یک هدف. با فناوری اطلاعات ما می توانیم کارهای قدیمی را به شیوه ای جدید انجام دهیم و کارهای جدیدی نیز ابداع کنیم. به وضوح فناوری اطلاعات، نیروی محرک تمدن قرن بیست و یکم است که به صورتی بی رحمانه روش هایش را در همه بخش های زندگی اقتصادی و به همان نسبت، در زندگی شخصی مان وارد می سازد.

در این مقاله سعی شده است تا با استناد به روش های آینده پژوهی، به پیش بینی روندهای آتی این فناوری قرن بپردازیم.

  • نویسنده: لیلا بیگ

چکیده

فضای سایبر، شبکه های رایانه ای و مخابراتی متصل به هم است که اطلاعات را در کمترین زمان و بیشترین مکان، مبادله می کند. اکنون کشورهای پیشرفته دنیا تقریباً همه امور خود را از طریق این شبکه ها که بسان ستون فقرات و نخاع عصبی تجارت، علم، فرهنگ، سیاست و امنیت آنها در آمده، انجام می دهند.

با توجه به آسیب پذیری و قابل نفوذ و هک قرار گرفتن شبکه های رایانه ای و نیز اتکای کامل کشورهای پیشرفته به این شبکه ها، اختلال یا اخلال در سامانه آنها، می تواند ضربات جبران ناپذیری به آنها وارد کند و حتی سقوط دولت ها را در پی داشته باشد.

متن پیش رو، خلاصه ای از مقاله «تروریسم سایبر، جرم آینده» به قلم جینادی آنجلیز (Gina De Angelis) است که ایجاد اختلاف در شبکه ها را، به عنوان تروریسم سایبر، بررسی کرده است. اگرچه استفاده از اصطلاح تروریسم تأمل برانگیز است؛ اما نشان اهمیت موضوع و دغدغه کارشناسان ارتباطات و فناوری اطلاعات در این جوامع است. نکته قابل توجه دیگر، پیش بینی و آینده نگری این کارشناسان، نسبت به خطرات پیش رو برای منافع کشورهای متبوعشان، به خصوص ایالات متحده آمریکاست.

  • نویسنده: امیرحسین پیرمرادی این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

اهمیت ترجمه قرآن

بهترین روش تبلیغ اسلام و ترویج آموزه های آن، ترجمه و ارائه معارف حیات بخش قرآنی است. میزان و تعداد ترجمه و شمارگان انتشار متون مقدس یک دین، مهم ترین شاخص موفقیت آن آیین به شمار می آید، به همین دلیل  مسیحیان با ترجمه کتاب مقدس خود به بیش از 1900 زبان زنده و محلی دنیا، موفق ترین دین در عرصه تبلیغ شناخته شده اند .

مسیحیان از زمان حضرت مسیح تا کنون، به طور متوسط، سالیانه یک ترجمه از کتاب مقدس منتشر کرده اند. این در حالی است که مسلمانان از زمان نزول قرآن کریم تاکنون هر بیست سال، تنها یک ترجمه جدید از قرآن ارائه کرده اند. (1)

  • نویسنده: محمد خامه گر

اشاره

امروزه با گسترش وسایل اطلاع رسانی، پیشرفت سریع فناوری اطلاعات و تشکیل مؤسسات جدید، بسیاری از کتب اسلامی در قالب دیجیتال آماده گردیده و زمینه های تحقیق و تتبع در آنها فراهم شده است.

انبوه این اطلاعات، وسایل تازه ای را برای نظام مند کردن اطلاعات و بهبود نظام اطلاع رسانی، مورد تاکید قرار می دهد، تا با ملاحظه شرایط زمان و گسترش اطلاعات و دانش ها، برنامه ای ارائه شود که در کمترین زمان، حداکثر استفاده را ممکن سازد.

توجه به فشرده کردن اطلاعات، چنان گسترده و عمیق است که پیوسته بر تکنولوژی ها و روش های اطلاع جویی، اطلاع اندوزی و اطلاع یابی تأثیر می گذارد.(1) امروزه رایانه ها با سرعت زیاد و امکانات ویژه، می توانند سنگینی بار اطلاعات را تحمل کرده و نیاز واقعی محققان را بر آورده سازند. یکی از بهترین روش ها و کامل ترین ابزار در اطلاع رسانی علوم اسلامی، نرم افزارهای معنایی یا همان موضوعی است.

  • نویسنده: علی روح الهی خراسانی

نرم افزار تراجم و کتاب شناسی 2

نخستین نرم افزار کتاب شناسی و شخصیت شناسی شیعه

علم و فرهنگ دنیای جدید، مرهون تلاش و مجاهدت افراد بشر در اعصار گذشته است و در این میان، نخبگان و اندیشمندان نقشی اساسی در پیشرفت دانش و انتقال آن به نسلهای پس از خود بر عهده داشته اند. اگر تلاشها و ریاضتهای عالمان و اندیشمندان بزرگ در دوره های مختلف تاریخ نبود، طی این مسیر به کندی صورت می گرفت و این قافله همچنان در آغاز راه قرار داشت. بر این اساس، شناختن و شناساندن آثار پیشینیان و شرح حال بزرگان، هم از جهت بزرگداشت و قدرشناسی از آنان و هم از نظر آشنایی نسل های بعد با ذخایر ارزشمند بشری، امری لازم و ضرورتی اجتناب ناپذیر می نماید.

اهمیت این موضوع، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی را بر آن داشت تا نسخه نرم افزاری این کتب را در دسترس عموم محققان و علاقه مندان به رشته کتاب شناسی و رجال قرار دهد و این گونه، پژوهشگران عزیز بتوانند شناخت عمیق تری نسبت به علوم و معارف جهان تشیع به دست آورند. کتابخانه حاضر برنامه ای است که با هدف تسهیل و تسریع در دسترسی پژوهشگران به آثار نویسندگان شیعه تهیه شده است. در این برنامه، علاوه بر ارائه متن کامل مهم ترین کتب مذهب امامیه در زمینه تراجم و کتاب شناسی، قابلیتهای متنوعی جهت جستجو و انجام پژوهش های گوناگون در آنها فراهم آمده است.

  • نویسنده: علی نعیم الدین خانی؛ بخش تألیف و تدوین، معاونت اطلاع رسانی و امور بین الملل

نرم افزار باب العلم

کتابخانه تخصصی حضرت علی علیه السلام

اشاره

نرم افزار «باب العلم»، به همت مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه اصفهان و تهیه و تولید شده و در اختیار علاقمندان و مراکز علمی قرار گرفته است. در این نرم افزار سعی شده، سخنان، سیره و فضائل حضرت امیر مؤمنان علی (علیه السلام) جمع آوری و در قالب دو دفتر، در دو لوح فشرده ارائه گردد:

دفتر اوّل حاوی سخنان آن حضرت، به همراه کتابنامه موضوعی، صوت ادعیه و نگارخانه است و دفتر دوم به فضائل، سیره و تاریخ زندگی آن حضرت پرداخته است و کتاب های مربوط به آن زمینه را ارائه می دهد.

در این فرصت کوتاه، با ویژگی ها، محتوا و امکانات این نرم افزار آشنا می شویم و به کاستی ها و بایسته های آن اشاره می کنیم.

  • نویسنده: علی روح الهی خراسانی

معجم موضوعی بحارالانوار

بزرگترین دایرة المعارف حدیث شیعه

همواره پس از قرآن کریم که فصیح ترین و بلیغ ترین کتاب هاست، احادیث و روایات امامان معصوم علیهم السلام، بهترین راهنمایان انسان های تشنه حقیقت بوده است که آنها را از جاده تردید به بزرگراه یقین می رساند. از صدر اسلام تاکنون آثار بسیاری در راستای نشر احادیث به چاپ رسیده است. یکی از این آثار ارزشمند و نفیس، کتاب بحارالانوار، اثر علامه گرانقدر مجلسی (رحمه الله علیه) است.

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی هم که سعی داشته،  در تولید نرم افزارهای علوم اسلامی گامی نو بردارد، با ارائه نرم افزار »معجم موضوعی بحارالانوار»، راهی تازه پیش پژوهندگان عزیز قرار می دهد تا با سهولت بیشتر، به امر تحقیق در زمینه روایات و علم حدیث بپردازند.

  • نویسنده: حمید باقریان؛ بخش تألیف و تدوین، معاونت اطلاع رسانی و امور بین الملل

چکیده

در این نوشته، پایگاه ها و صفحاتی که به موضوع و شخصیت پیامبر اکرم (صلی اللّه علیه و آله و سلم) می پردازد توسط شیعیان، به مناسبت سال نبی اعظم راه اندازی و ارائه شده اند، معرفی می گردد.

  • نویسنده: احمد اکبری

اشاره

از مهمترین دغدغه های فکری یک پژوهش گر، جمع آوری مطالب مورد نیاز یا محتوای تحقیق است. منابع و مآخذ گوناگونی برای انجام یک پژوهش وجود دارد که کتاب، مقاله، نشریات عمومی و تخصصی، دائرةالمعارف ها و پایان نامه ها از آن جمله اند. اما امروزه، به دلیل توسعه فضای اطلاعاتی و ارتباطاتی و آمیخته شدن رایانه با بخش های مختلف بدنه فرهنگی ، علمی و پژوهشی کشور، باید نوع نگاه و میزان دانسته های خود را روزآمد کنیم تا به بهترین شکل، از ابزارهای نوین و شیوه های کارآمد تحقیقی بهره بگیریم.

اینترنت، به دلیل گستردگی  اطلاعات و آسانی دسترسی به آن، نقش به سزایی در امر تحقیق و توسعه هر کشوری ایفا می کند که البته در جای خود، مزایا و ویژگی های مفید آن، به خوبی تحلیل و بررسی شده است. نیاز همگان، خاصه پژوهشگران مختلف به این منبع جهانی، ضرورت شناخت نسبت به چگونگی استفاده بهینه از آن را آشکار ساخته و اقشار مختلف جامعه، به ویژه فرهنگ دوستان و دانش پژوهان عزیز، بیش از گذشته نیازمند آشنایی با اینترنت و شیوه های پژوهش در فضای آن هستند.

آنچه در پی می آید، راهکارهای پژوهش در فضای جهانی اینترنت، با تأکید بر شیوه های تحقیق در حوزه عرفان اسلامی است که امیدواریم برای محققان علوم اسلامی، خاصه دانشجویان و پژوهش گران عرفان اسلامی، راهگشا و ارزنده باشد و عرفان پژوهان محترم، با روش جست وجو در اینترنت، به منظور شناسایی و نیل به مطالب دلخواه خود آشنا شوند.

  • نویسنده: علی نعیم الدین خانی این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

اشاره

از برنامه های ستاد بزرگداشت سال امیر مؤمنان امام علی (علیه السلام)  در سال 1379، راه اندازی پایگاه اینترنتی امام علی (علیه السلام) بود که این وظیفه به عهده مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نهاده شد. این پایگاه، با نشانی www.imamalinet.net در تاریخ 79/7/19، با حضور آقای خاتمی رئیس جمهور وقت، راه اندازی شد. به تازگی نسخه دوم این پایگاه، با تغییرات زیادی آماده شده است و در سالروز ولادت با سعادت امیرمومنان علی (علیه السلام) افتتاح خواهد شد. به همین منظور با مسئول محترم این پایگاه، حجت الاسلام آقای احمد اکبری مصاحبه ای ترتیب داده ایم. ناگفته پیداست که افراد زیادی در تهیه محتوا و مسائل فنی این پایگاه همکاری دارند که در آغاز از همه آنها، بویژه مسئولان فنی آن ،آقایان مهندس پورفرد و خسروی تشکر می کنیم.

مقدمه

نقش رایانه در پیشرفت علم، در همه شاخه ها نقشی غیر قابل انکار است. اوایل قرن بیستم میلادی نخستین جرقه های پیدایش رایانه زده شد و این پدیده مهم در مسیر تکامل قرار گرفت. حضور رایانه در خدمت علم موجب شد که قرن بیستم در طول تاریخ علم تا به امروز، از درخشندگی استثنایی ای برخوردار باشد.

از طرف دیگر، شبکه جهانی اینترنت که با هدف تسهیل تبادل اطلاعات، زمینه ارتباط رایانه های سرا سر جهان را با یکدیگر فراهم کرده است، آن گونه فاصله ها را از میان برداشته که امروز از این کره خاکی، با آن وسعت، جمعیت و پراکندگی، به دهکده ای جهانی تعبیر می شود؛ دهکده ای که برای حضور در آن، باید با قواعد آن آشنا باشیم، تا بتوانیم از ظرفیت های آن در راه اهداف خویش استفاده کنیم.

  • نویسنده: محمد نافعی
صفحه1 از2
شما اينجا هستيد:خانه آرشیو فصلنامه شماره 14 (بهار 1385)