و سایر ...
چکیده
نهجالبلاغه و غررالحکم، مهمّترین آثاری هستند که سخنان گهربار امام علی(ع) را گردآوری کردهاند. نهجالبلاغه در میان دانشمندان اسلامی (شیعه و سنّی)، جایگاه ویژهای یافته است. به لحاظ موضوعی، این اثر یکی از متون مهم دینی، اخلاقی، عقیدتی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حکومتی است که در این دانشها، کاربرد بسزایی دارد. برایناساس، شروح و ترجمههای بسیاری بر آن نگاشته شده است. نیز فهرستهای موضوعی متعدّدی دانشمندان بنام برای آنها ترتیب دادهاند. ازاینرو، ضرورت تولید دانشنامه علوی توسط مرکز نور روشن است. به همین دلیل، گروه حدیث معاونت پژوهش وظیفه خود دانست که دانشنامه علوی1 را ـ که سالها از تولید آن میگذشت ـ در دستور کار قرار دهد و آن را از لحاظ منابع کتابخانه و پژوهشهای متناسب با نهجالبلاغه و غررالحکم غنی نماید و به همراه آخرین دستاوردهای فنّاوری اطّلاعات مرکز نور ارتقاء دهد و نسخه دوم آن را به عموم علاقهمندان، پژوهشگران، حدیثپژوهان و استادان رشته حدیث و علوم حدیث حوزه و دانشگاه تقدیم کند. ما ثواب و پاداش این کار سترگ را به روح حجّتالإسلام و المسلمین دکتر حاج سید جواد مظلومی(ره)، مدیر سابق گروه حدیث و مدیر پژوهشی دانشنامه علوی، تقدیم مینماییم.
نگارش این مقاله، متأسّفانه مصادف با رحلت ایشان در دهم بهمنماه سال جاری گردید. خداوند رحمان، روح ایشان را غریق رحمت خویش سازد.
- نویسنده: عزتالله مرتضایی* این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
کتابخانه اخلاق اسلامی
آغازی بر فعالیتهای اخلاقپژوهی گروه اخلاق معاونت پژوهش مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
اشاره
در این مقاله، به معرّفی نرمافزار کتابخانه اخلاق اسلامی پرداخته شده است. تا به حال، دو نسخه از این نرمافزار تولید شده که نسخه دوم آن، با عنوان «دانشنامه اخلاق اسلامی» در معرض استفاده کاربران قرار گرفته است. نسخه یک این برنامه، شامل متن 363 عنوان کتاب در 620 جلد از منابع مهم در زمینه علم اخلاق، به زبان عربی و فارسی است و کتابخانه نسخه دوم این نرمافزار نیز حاوی 445 عنوان کتاب در 914 جلد است.
جمعآوری منابع مهم اخلاقی در چهار رویکرد: نقلی، فلسفی، عرفانی و تلفیقی، موضوعبندی کتابها و قسمت کتب مرتبط در نسخه یک، و افزایش منابع، استفاده از قالب کتابخانه استاندارد، ایجاد دامنه موضوعی در نسخه دوم، از جمله قابلیتهای مهم این برنامه ارزشمند است.
- نویسنده: تقی آسمانی* این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
اشاره
با توجّه به جایگاه رفیع و ارزشمند علم اخلاق در میان علوم و معارف اسلامی و توسعه اخلاقپژوهی در سالهای اخیر، گروه اخلاق مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با تولید «کتابخانه اخلاق» در سال 1394 و «دانشنامه اخلاق» (فهرست جامع) در سال 1397، امکان پژوهش نرمافزاری را برای جامعه اخلاقپژوهان و محقّقان و علاقهمندان این حوزه فراهم کرد. بحمدالله، تاکنون انتظارات کاربران مرکز نور در این حوزه تا حدّ بسیاری برآورده شده است. در این مقاله، به گزارش نسخه «دانشنامه اخلاق» پرداخته میشود.
- نویسنده: تراب فولادی* این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
محراب ابرویت بنما تا سحرگهی دست دعا برآرم و در گردن آرمت
(دیوان حافظ شیرازی، غزل 91)
چکیده
دعا، بهترین وسیله برای تعالی جان بنده و تقرّب به خالق هستی است. آرامش روحی و روانی، گمشده انسان کنونی است که با دعا به دست میآید. مفاتیحالجنان حاج شیخ عبّاس قمی(ره)، بهترین دانشنامه دعایی است که شیعیان کاملترین استفاده را از آن در مراسم مذهبی خود میبرند و دیجیتالیسازی آن در عصر فنّاوری اطّلاعات، بسیار ضرورت داشت. به همین جهت، در سال 1380 این اثر با عنوان «نورالجنان» توسط گروه قرآن مرکز نور به اهل دعا تقدیم شد. با توجّه به ارتقاء محتوایی و ساختاری برنامهها، اینک جا دارد این محصول نیز ارتقاء یابد و نسخه جدیدی از آن تولید شود و در اختیار اهل دعا و دعاپژوهان قرار گیرد.
در این نوشتار، نخست سخنی در ارزش معنوی دعا در قرآن و حدیث ارائه شده و سپس، به فلسفه شکلگیری و تحلیل و طراحی نورالجنان1 پرداخته شده و در پایان، دانشنامه دعا و زیارت (نورالجنان2) معرّفی شده است. از خوانندگان محترم تقاضامندیم پیش از تولید برنامه، با انتقادات ارزنده و پیشنهادات سازنده خود، ما را در بهینهسازی آن یاری رسانند.
- نویسنده: عزتالله مرتضایی* این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
دانشنامه مفاهیم عالیه ادعیه و زیارات (دانشنامه صحیفه سجادیه)
آخرین پژوهشهای کتب اربعه معرفتی (قرآن، نهجالبلاغه، صحیفه سجادیه و مفاتیحالجنان)
چکیده
دعا، چشمه زلال معارف الهی است که توسط اهلبیت(ع) بیان شده است. از آنجا که فهم این معارف، بهسادگی امکانپذیر نیست، محقّقان گروه اخلاق و دعا بر آن شدند تا با تولید دانشنامه مفاهیم عالیه ادعیه و زیارات، گامی مؤثّر در اعتلای فرهنگ شیعه بردارند. این دانشنامه، شامل: درختواره، کتابخانه، شروح ادعیه و زیارات، ترجمه صحیفه به زبانهای مختلف میباشد. مهمترین بخش آن، درختواره است که بر اساس نمایهنامه موضوعی صحیفه سجادیه مصطفی درایتی و با شیوهای نوین، بر محور پنج کتاب: «صحیفه جامعه، مصباح المتهجد، کامل الزیارات، الإقبال بالأعمال و المزار الکبیر» تولید شده است.
- نویسنده: محمدامین الهیمنش*؛ این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
تبلیغات و اطلاعرسانی
با پیشرفت فنّاوری اطّلاعات و ضریب نفوذ اینترنت در جوامع، ناگهان شاهد ظهور شبکههای اجتماعی مجازی شدیم؛ به گونهای که ارتباطات و گفتوگوی کاربران با یکدیگر، بسیار آسان گردید. به تناسب این تحوّل در عرصه فنّاوری، گام دوم نیز برداشته شد و با ارایه گوشیهای هوشمند، ضریب نفوذ شبکههای اجتماعی سرعت گرفت.
ظهور این تغییرات، آن قدر سریع بود که عقب ماندن نسلی نسبت به نسل بعدی، کاملاً مشهود و عینی گردید. تلفنهای هوشمند به صورت مداوم ارتقاء پیدا میکردند و امکانات سختافزاری و نرمافزاری بیشتری برای شبکههای اجتماعی فراهم میآوردند. به تناسب ارتقاء سختافزار، نرمافزارهای ارتباطی نیز بسیار سریع رشد کرده یا حذف میشوند. تقریباً همه ما شاهد جابهجایی میان چندین شبکه اجتماعی در طول پنج سال اخیر بودهایم.
- نویسنده: به کوشش: حامد مقیسه* این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
چکیده
دین و فرهنگ، در زندگی انسان نقش مهمی را ایفا میکنند و از سوی دیگر، فنّاوری و ابزارهای فنّاورانه، میتوانند دین و فرهنگ و انسانیّت را نشانه روند. قرائن موجود، بیانگر آن است که جوامع پیشرفته یا جوامعی که خود را در معرض فنّاوری افسارگسیخته قرار میدهند، بیشتر در مسیر جدایی از دین و فرهنگ واقع شده و از هویت حقیقی خویش جدا میشوند. از نگاهی دیگر، مزایا و منافع فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات بر کسی پوشیده نیست و چنانچه در زیر چتر انسانیت و دین و فرهنگ مدیریت شود، بسیار پُرفایده و کارآمد خواهد بود. در این مقاله، تأثیر فنّاوری بر دینداری و فرهنگ مورد بررسی قرار گرفته است.
- نویسنده: محمد کهوند*
ظرفیتهای تبلیغ دینی در فضای مجازی
گفتوگو با سهیل اسعد، مبلّغ دینی در عرصههای بینالمللی
اشاره
در جهان امروزی، تعداد کاربران فضای مجازی پیوسته در حال افزایش است. این فضا به دلیل گستردگیای که دارد، میتواند محلّ خوبی برای اطّلاعرسانی، تبلیغ و ترویج آموزههای دینی باشد. ظرفیت فضای مجازی، با وجود تهدیدها و الزاماتی که دارد، فرصت مغتنمی را برای مبلّغان دینی و اصحاب فرهنگ و اندیشه فراهم نموده است که میتوانند از این رهگذر، آموزهها و تعالیم اصیل دینی را بر اساس سطح و نیاز مخاطبان ارائه نمایند. ضرورت حضور مبلّغان حوزوی در این فضا، بر کسی پوشیده نیست. این مسئله، بهویژه در در ایام گسترش و شیوع بیماری کرونا، بیشتر احساس میشود. به همین مناسبت، در گفتوگویی اختصاصی با مبلّغ بینالمللی، آقای سهیل اسعد، به موضوع «ظرفیتهای تبلیغ دینی در فضای مجازی» پرداختهایم.
- نویسنده: به کوشش: حمید کرمی این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
چکیده
در حوزه مسائل اعتقادی، تبلیغ دینی و ارشاد مردم در صورتی اثرگذار است که رابطه مردم و روحانیت به شکل مطلوب برقرار باشد و مردم، همچنان به شنیدن آموزههای دینی از زبان روحانیت علاقه داشته باشند. در قرن معاصر، رابطه مردم و روحانیت در حوزه تبلیغ دینی فراز و فرودهایی را تجربه کرده است. با توجّه به گسترش ابزارهای رسانهای و تغییر سبک زندگی، ارتباط بین مردم و روحانیت، در حال فاصله گرفتن از شیوه سنّتی و کمرنگ شدن است؛ هر چند عوامل دیگری نیز در این کمرنگی دخیل هستند.
این پژوهش، در صدد شناسایی آسیبهای ارتباط مردم و روحانیت در زمینه تبلیغ دین، و ارائه راهکارهای مناسب در جهت ترمیم و تعمیق این ارتباط است که با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، تجربیات مبلّغان و صاحبنظران این بخش را مورد بررسی قرار داده است. ضعف عملکرد، عدم توجّه به نیازهای مخاطب، استفاده نکردن از ابزارهای جدید، نبودِ برنامهریزی و توجّه نهادهای سیاستگذار، و نیز تغییر در سبک زندگی مردم، از جمله عوامل کمرنگ شدن ارتباط مردم و روحانیت است.
- نویسنده: غلامرضا بدرخانی* این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
اشاره
انجمن علمی مطالعات فضای مجازی حوزه علمیه، یکی از انجمنهای علمی بیستگانه منتسب به حوزه علمیه است که بهتازگی کار خود را شروع کرده است. امروزه، با پیشرفتهایی که در حوزه فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات صورت گرفته، موضوع کارکرد فضای مجازی، جایگاه و اهمّیّت ویژهای یافته است که نمیتوان نقش آن را در تبلیغ و شناساندن دین و ارتقاء آموزههای دینی، نادیده گرفت. از طرف دیگر، حوزه علمیه، مهمترین نهاد متکفّل تبیین، تبلیغ، صیانت و دفاع از آموزههای دینی است. انجمن علمی مطالعات فضای مجازی، میتواند گفتمان علمی حوزوی و دینی در خصوص مباحث فضای مجازی را دنبال کند و فعّالیّتهای درحالانجام در حوزه فضای مجازی را با نگرشهای دینی تطبیق دهد.
آنچه از نظر شما میگذرد، گزارشی است اجمالی از تشکیل انجمن علمی مطالعات فضای مجازی حوزه علمیه که امید است مورد استفاده خوانندگان و علاقهمندان قرار گیرد.
- نویسنده: به کوشش: گروه فرهنگ دینی و تبلیغ مرکز نور