ره آورد نور

در انتهای سال 1390 طی حکمی توسط مقام معظم رهبری دستور تشکیل شورای عالی فضای مجازی صادر شد. ایشان در این حکم فرمودند:

گسترش فزاینده‌ فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی، به ویژه شبکه‌ جهانی اینترنت و آثار چشمگیر آن در ابعاد زندگی فردی و اجتماعی، و لزوم سرمایه‌گذاری وسیع و هدفمند در جهت بهره‌گیری حداکثری از فرصت‌های ناشی از آن به منظور پیشرفت همه‌جانبه کشور و ارائه خدمات گسترده و مفید به اقشار گوناگون مردم و همچنین ضرورت برنامه‌ریزی و هماهنگی مستمر به منظور صیانت از آسیب‌های ناشی از آن اقتضا می‌کند که نقطه کانونی متمرکزی برای سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری و هماهنگی در فضای مجازی کشور به وجود آید. به این مناسبت، شورای عالی فضای مجازی کشور با اختیارات کافی به ریاستِ رئیس جمهور تشکیل می‌گردد و لازم است به کلیه مصوبات آن ترتیب آثار قانونی داده شود.

مقدمه

با وجود این‌که زمان مديدي از ظهور پدیده‌ای به نام اینترنت نمی‌گذرد، جامعه‌شناسان، روان‌شناسان و كارشناسان هر یک با رهیافت خود به تحلیل پیامدهای آن پرداخته‌اند. آنچه تأثیر نمایان این فرآورده مدرن را بیش از پیش نمایان ساخت، جنبش‌های دو سال اخیر در کشورهای عربی موسوم به «بیداری اسلامی» است. درست است که مدت‌ها است که دانشمندان از تأثیر فضای مجازی سخن می‌گویند، اما این‌که این محیط زندگی دوم (1) بتواند حجم عظمی از مردم را هم به خیابان‌ها بکشد، شاید قدری شگفت‌آور بود. شاید این ادعا گزاف نباشد که کسی حتی نمی‌توانست این تأثیر را پیش‌بینی کند. اما این رویداد اثبات کرد كه فضای مجازی، گستره کارکردش نه تنها زندگی دوم، بلکه می‌تواند محیط زندگانی عینی فردی و اجتماعی ما را نیز متأثر و حتي متغیر سازد.

به منظور معرفی فعالیت‌ها و خدمات شایسته مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در عرصه داخلی و بین‌المللی و به دنبال مطرح شدن این مرکز به عنوان مرجع دیتای دیجیتال علوم اسلامی، معرفی تولیدات و محصولات جدید نور به پژوهشگران و کاربران امری لازم و ضروری می‌نماید و با توجه به رشد چشمگیر مراجعان و مخاطبان این مرکز، امر تبلیغ و اطلاع‌رسانی مطلوب و مستمر نیز، نقش مهمی در حفظ و ارتقای جایگاه مرکز در مجامع علمی و فرهنگی ملی و فراملی دارد.

مقدمه

تعلیم و تربیت، پیوسته یکی از دغدغه‌های والدین و نظام آموزشی کشور بوده و هست؛ واژه‌ای که فرایندی پیچیده را در خود جای داده و خانواده‌ها و نظام آموزشی مداوم در تلاش‌اند این فرآیند را با توجه به امکانات و ضروریات آن عصر، بهتر و سریع‌تر به سرمنزل مقصود برسانند.

عصر حاضر که عصر IT یا همان فناوری اطلاعات و ارتباطات است، می‌تواند کمک شایانی به این امر بنماید. امروزه استفاده فرزندان از رسانه‌ها و فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی اجتناب‌ناپذیر بوده که آسیب‌ها و پیامدهای آن در شماره‌های پیشین مورد بررسی قرار گرفت. در این جا، قصد داریم که نقش این فناوری را در خدمت تعلیم و تربیت مورد بحث قرار دهیم و تأثیر آن را در بهبود کیفیت تعلیم و تربیت و نیز چگونگی نقش خانواده، نظام‌های آموزشی و سازمان‌های فرهنگی را در اجرای آن بیان نماییم.

مقدمه

در عصر حاضر، دانش جدید و نوظهور فناوری اطلاعات، عرصه هاي مختلف زندگي بشر را در سيطره خود گرفته و كشورهاي بسياري در زمينه فرهنگ و هنر، برای بیان اهداف و مقاصد خود از این ابزار جدید رایانهای استفاده میکنند. در اين ميان، بازیهای رایانهای به علت جذابیتها و تعاملاتی که در مراحل مختلف آن وجود دارد، وسیله بسیار مناسبی جهت نیل به این اهداف است.

اشاره

آنچه در پنجمین جشنواره و نمایشگاه بینالمللی رسانه های دیجیتال (14ـ24 مهرماه90) رخ داد، نشان از توانمندی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در ارائه نرم افزارهای علمی ارزنده و لوحهای فشرده استاندارد در عرصه های گوناگون دارد و بهراستی برگ زرّین دیگری است که کارنامه افتخارات این مرکز را بهنیکویی آراسته است.

چکیده

رشد سریع و روز‌افزون فناوری اطلاعات و ارتباطات، منجر به دگرگونی عرصه‌های مختلف زندگی بشر، از جمله نظام‌های آموزشی، گردیده است. با مطرح شدن آموزش الکترونیکی، به عنوان نمودی از نفوذ فناوری اطلاعات و ارتباطات به حوزه آموزش و فرآیند یاددهی ـ یادگیری، مفهوم تعامل در فرآیند آموزش و یادگیری نیز دچار تحولات گسترده‌ی شده است. تعامل،  امر دوسویه‌ای است که حداقل به دو شیء و به دو عمل نیاز دارد. تعامل، زمانی اتفاق می‌افتد که این اشیا و وقایع به صورت متقابل یکدیگر را تحت تأثیر قرار دهند.

درآمد

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی بیش از بیست سال است که در حوزه عرضه متون اسلامی در قالب دیجیتال و تولید نرم‌افزارها و پایگاه‌های اینترنتی، فعالیت‌های ارزنده‌ای را به ثبت رسانده و همواره کوشیده است تا ضمن توجه به پیشرفت‌های علمی و فنی روز، بر غنای تولیدات خویش بیفزاید.

اشاره

نمایشگاه جیتکس، هر سال در شهر دبی برگزار میشود و شرکتهای معتبر و متخصصان بسیاری از سراسر جهان در آن گرد هم می آیند تا دستاوردهای روز دنیا در حوزه آی.تی در معرض دید علاقه مندان قرار گیرد و توسعه مطلوب تر فناوری اطلاعات و ارتباطات مراکز و مؤسسات علمی و تحقیقاتی را نتیجه بخشد.

اشاره

شبکه‏ های اجتماعی به عنوان سربازان جدید جنگ نرم دول غربى، فعالیت های خود را به فضاى واقعى جامعه سرایت داده و هماهنگى و سازماندهى بسیارى از تجمع‏هاى سیاسى و اعتراضى را بر ضد دولت هدف برعهده مى‏ گیرند؛ همان‏طور که بخش عمده‏اى از رخدادهاى اعتراضى ایران، طى ماه‏ هاى پس از انتخابات ریاست جمهورى دهم، در فضاى سایبر ساماندهى شد.

چکیده

با ظهور اینترنت و فناوری‏‌های وابسته، بیشتر جنبه‏‌های زندگی بشر تحت تأثیر این پدیده نوظهور قرار گرفته است. از امکانات جدید می‏‌توان به صورت مثبت و سازنده در جهت تسهیل زندگی بهره برد و برای استفاده درست از آن برنامه‏‌ریزی کرد. یکی از جنبه های متأثر از اینترنت، بحث دینداری افراد می‏‌باشد که در محیط اینترنت باید برای تبلیغ و حفظ آن برنامه ریزی و اهتمام ورزید. در این مقاله ضمن معرفی امکانات مختلف موجود در اینترنت، پیشنهاداتی نیز در جهت استفاده مؤثر از آنها در خدمت دین ارائه شده است.

چکیده

در فضاي سايبر يك هويت جديد، علاوه بر هويت فيزيكي وجود دارد كه بعضي‌ها به اشتباه اين هويت جديد، يعني هويت ديجيتالي را مترادف هويت مجازي مي‌دانند؛ در حالي كه اين هويت مي تواند به صورت مجازي يا حقيقي شكل بگيرد. می‌توان مشخصات هويت حقيقي را بروز داد يا  از خود، شخصي ديگر غير از آنچه در واقعيت بوده، ارائه داد.

چکیده

در این مستند، به یکی از دغدغه‏ های بزرگ در زمینه زبان‏شناسی محاسباتی(1) با نام برچسب‏گذاری ادات سخن (part of speech tagging) پرداخته شده است. برچسب‏گذاری ادات سخن که یکی از پایه‏ای‏ترین نیازهای پردازش هوشمند متن به شمار می‏آید، وابسته به زبان متن مورد پردازش است. از این رو، فراهم شدن برچسب‏گذاری قوی برای زبان فارسی، جزو اولویت‌های کار ما قرار گرفت. تکنیک مورد کاربرد ما برای حل این مسأله، استفاده ازمدل مخفی مارکوف(2) بوده است. این تکنیک در بسیاری از شیوه‏ های برچسب‏گذاری به کاربرده می‏شود؛ برای نمونه، در برچسب‏گذار TNT[2] که یکی از قوی‌ترین برچسب‏گذارها در زبان‏های مختلف است[4, 5, 8]. طبق آزمایش‌های انجام شده ما، با استفاده از این برچسب‏گذار می‏توان با دقت 94.3% برچسب گونه صرفی کلمات فارسی را مشخص نمود.

اشاره

نرم‌افزار «ویراستیار»، یک خطایاب املایی متن‌باز (open source) فارسی است که نسخۀ اول آن در زمستان سال گذشته عرضه شد و به کاربر خود این امکان را می‌دهد که متن نگاشته شدۀ فارسی در محیط مایکروسافت وُرد را اصلاح کند. اگر چه این نرم‌افزار هنوز هم در حال توسعه و تجدید ویراست است و از زمان رونمایی آن در زمستان 1389 تاکنون، به ویژگی‌ها و قابلیت‌های آن افزوده شده است، اما نهاد توسعه دهندۀ آن، یعنی دبیرخانۀ شورای عالی اطلاع‌رسانی ترجیح داده است تا آن را به صورت متن باز عرضه کند تا باب هم‌افزایی در این حوزه را باز کند.

چکیده

در این گزارش، سعی شده است تا یکی از تکنیک‌های موفق در زمینه رده‌بندی متون را برای متون فارسی به کار بندیم. به عنوان تعریفی ساده از رده‌بندی متون، می‌توان روند شناسایی رده یا طبقه یک متن ناشناخته را بیان نمود. در این روش ما با استفاده از روش رده‌بندی K نزدیک‌ترین همسایه(1) و دو معیار فاصله متون، آزمایش‌های خودمان را انجام داده‌ایم. یکی از این دو معیار، الگو گرفته از نوعی رده‌بندی متون زبان عربی[4]‌ بوده و دیگری، معیار ترکیبی تولید شده خودمان است. مجموعه آزمایش‌ها بر روی پیکره همشهری[1] است. این دو نوع فاصله‌سنجی، هر کدام با الگوریتم نزدیک‌ترین همسایه ترکیب شده و رده‌بند 1 تا 20 نزدیک‌ترین همسایه را برای آزمایش‌های ما آماده کرده‌اند. نتایج ما نشان می‌دهد که این روش می‌تواند با دقت(2) 89% عمل رده‌بندی را انجام دهد.

چکیده

خطایابی،(1) شامل دو بخش اصلی است: بخش اول، بهره‌گیری از یک واژه نامه(2) است و بخش دوم، مجموعه‏ ای از الگوریتم‏ ها و شگردها(Techniques) می‏باشد که این واژه ‏نامه برای خطایابی استفاده می‏کند. این شگردها‏  به سه دسته‏ اصلی تقسیم می‏شود: 1. جستجو در واژه‏ نامه؛ 2. یافتن لغت صحیح جایگزین در واژه ‏نامه؛ 3. رتبه‌بندی اصلاحات.

چکیده

برجسته کردن عبارات قرآنی در متون مکتوب - چه با تغییر در نوع نوشتار و چه با استفاده از علائم ویرایشی - موضوعی است که قرن‌ها مورد توجه مؤلفان، نسخه‌برداران و ناشران قرار گرفته است. همچنین، فهرست‌برداری از این عبارات و درج آنها به صورت آماری در بخش پایانی کتب نیز در تألیفات دهه‌های اخیر متداول بوده است. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، طی بیش از دو دهه فعالیت خود تلاش نموده تا محوریت قرآن و حدیث را در نرم‌افزارهای تولیدی حفظ نماید که این تلاش‌ها ابتدا تفاوت چندانی با مدل مکتوب نداشته است؛ اما به مرور زمان روش‌های ابتکاری نوینی برای سرعت و دقت بیشتر به کار گرفته شده که آخرین آنها طرح «جستجوی هوشمند عبارات قرآنی در متون دیجیتال» می‌باشد.

مقدمه اول‌: با بررسی کوتاهی در طول زندگانی انسان‌ها می‌فهمیم که همیشه نیاز‌ها‌، علت ساخت ابزار‌ها بوده است‌. نقاط ضعف و مشکلات حل نشدنی‌، انسان‌ها را واداشته که از نیروی خدادادی تفکر استفاده کنند و راه حل‌هایی برای رفع آن بیابند‌. همین روند، صاحب نظران را به این رساند که «نیاز، عامل ایجاد علوم بود»‌.

مقدمه

موضوع گرامر زبان (نحو)، یکی از موضوعاتی است که در پردازش زبان طبیعی مورد توجه قرار می‌گیرد. گرامر زبان، یعنی بررسی چینش کلمات و نقش هر واژه در کنار سایر واژگان. از مهم‌ترین موضوعاتی که می‌توان در گرامر زبان مطرح کرد، بحث عطف است. عطف، به منزله مفصلی است که قسمتی از عبارت پس از خود را به قبل آن مربوط می‌سازد. یکی از دلایلی که بررسی عطف را در اولویت قرار می‌دهد، میزان استفاده و فراوانی آن در متون است. مشخص شدن رابطه کلمه پس از حرف عطف با پیش از آن، هم به پیدا کردن نقش کلمه پس از حرف عطف کمک کرده و هم در مرحله‌های بعدی به یافتن رابطه معنایی جملات کمک خواهد کرد.

مقدمه

متن‌کاوی (Text Mining)، دانش استخراج خودکار الگوهای پنهان از متون حجیم است. یکی از علوم مرتبط با متن‌کاوی، پردازش زبان طبیعی (NLP) نام دارد. از مهم‌ترین ابزارهای پردازش زبان طبیعی نیز می‌توان به برچسب‌گذاری ادات سخن (Part of Speech Tagging) اشاره کرد. برچسب‌گذاری خودکار متن، در هر زبانی در دو حوزه مهم پیگیری می‌شود. اول حوزه ریخت‌شناسی (Morphology) (صرف) و دوم گرامر(نحو). در صرف،(1) کلمات جدای از هم، مستقل از یکدیگر و تنها با توجه به ساخت‌شان مورد بررسی قرار می‌گیرند؛ اما در نحو،(2) جایگاه هر کلمه در کنار سایر کلمات مد نظر قرار می‌گیرد. جایگاه صرف نسبت به مباحث نحوی، جایگاه تقدمی است. در واقع، تا زمانی که ساختار صرفی کلمات در یک متن مشخص نشده باشد، ورود به حوزه نحو کاری بی‌سرانجام می‌نماید.