ره آورد نور

اشاره

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به‌زودی در چارچوب ساختار پژوهشی مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یک نهاد پژوهشی جانبی تأسیس خواهد کرد. آنچه در پی می‌آید، توضیحاتی درباره زمینه‌های فعالیت این نهاد نوپا است که در گام اول، در قالب یک گروه پژوهشی و در گام‌های بعد و توسعه یافته خود، در قالب یک پژوهشکده زیر نظر «مرکز نور» فعالیت خواهد کرد. در اینجا ابتدا با توضیحاتی درباره زمینه علمی فعالیت آن و سپس درباره ساختار سازمانی آن مواجه می‌شوید.

داده‌کاوی چیست؟

«داده‌کاوی» یا فرایند کشف دانش در پایگاه داده، زمینه‌ای نسبتاً نوظهور است. داده‌کاوی، پل ارتباطی میان علوم آمار، مهندسی کامپیوتر، هوش مصنوعی، شناسایی آماری الگو، یادگیری ماشین و محاسبات رایانشی نرم است. داده‌کاوی، فرآیند یا پروژه‌ای نسبتاً پیچیده برای شناسایی الگوها و مدل‌های صحیح، قابل استناد و مفید در حجم وسیعی از داده است؛ ‌به گونه‌ای که این الگوها و مدل‌ها برای انسان‌ها قابل درک باشند.

اشاره

در دنیای امروز، رشد چشمگیر متون دیجیتالی ایجاب می کند تا با بهره گیری بهینه از فناوری های نوین «متن‌کاوی» و ایجاد سامانه های هوشمند «پردازش زبان طبیعی» برای زبان عربی و فارسی، استخراج اطلاعات علوم اسلامی را از دادگان متنی دیجیتالی کارآمدتر سازیم.

اولین سمینار کامپیوتر و علوم اسلامی، در 18 دیماه سال 1371 در سالن اجتماعات مدرسه عالی دارالشفاء قم با حضور جمعی از بزرگان حوزه، مهندسان و متخصصان، فضلا و دانشجویان رشته‌های کامپیوتر، به همت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برگزار شد.

اشاره

یکی از رسالت‌ها و اهداف مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی که مورد توجه و اهتمام پایگاه مجلات تخصصی نور است، عرضه الکترونیکی مجلات تخصصی علوم انسانی و اسلامی می‌باشد. از این‌رو، شبکه جهانی نور وابسته به مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی از سال 1377 اقدام به عرضه مجلات علوم اسلامی و انسانی بر روی پایگاه حوزه نمود.

مقدمه

چند روزي بود كه در بخش انتشارات معاونت بازرگاني و خدمات فرهنگي مركز، به همراه همكاران مشغول آماده‌سازي كتاب نمايشگاه بوديم؛ كتاب «نخستين نمايشگاه تخصصي معرفي توانمندي‌هاي دستگاه‌هاي عضو شوراي فرهنگي در حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات».

دستگاه‌هايي كه در اين كتاب معرفي شده بودند،‌ عبار‌ت‌اند از:

اشاره

معاونت بازرگانی و خدمات فرهنگی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی که به منظور معرفی و عرضه تولیدات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به جامعه علمی و فرهنگی داخل و خارج از کشور تشکیل شده، مشتمل بر بخش های متعددی است. نمایشگاه های داخلی، یکی از بخش های فعال این معاونت است که عهده دار اطلاع رسانی، عرضه و توزیع محصولات نور در نمایشگاه ها و مجامع اطلاع رسانی داخلی است. مهمترین رسالت این بخش، برگزاری نمایشگاه های سراسری نرم افزارهای علوم اسلامی، خاصه تولیدات نور به مخاطبان و علاقه مندان است. جهت آشنایی بیشتر با این بخش و شناخت عملکرد و گستره فعالیت مرکز در حوزه نمایشگاه های داخلی، به حضور آقای سید مرتضی سجادی، مدیر محترم این بخش رسیدیم و گفتگویی را با ایشان ترتیب دادیم که از نظرتان می گذرد.

همزمان با تشریف‌فرمایی مقام معظم رهبری به شهر ولایت‌مدار قم در دهه کرامت، نمایشگاهی تحت عنوان «مشکات» روز شنبه، یکم آبان‌ماه 1389برگزار شد. در این نمایشگاه، دستاوردهای پژوهشی مراکز پژوهشي که وابسته به بخش خصوصي هستند و هيچ‌گونه وابستگي به بودجه عمومي و دستگاه‌هاي دولتي ندارند و يا اين‌که مرتبط به دفتر مقام‌ معظم‌ رهبري نيستند و در سال 87 در نمايشگاه مراکز پژوهشي در مصلاي تهران شرکت نکرده‌اند، ارائه شد. از آنجا که فضایی برای بازدید مقام معظم رهبری از نمایشگاه فراهم شده بود، این بحث مطرح بود که با توجه به فرصت به‌دست آمده، برخی از مؤسسات و شرکت‌های دیگری که پژوهش‌های حوزوی دارند و احیاناً تحت پوشش دفتر ایشان هستند نیز کار خودشان را عرضه کنند.

مقدمه

یکی از دغدغه های اساسی کانون خانواده ها در عصر حاضر، بحث هویت و بحران هویت نوجوانان است. در بحث روانشناسی رشد از دوره نوجوانی به عنوان بحرانی ترین دوره زندگی یاد شده است؛ به طوری که«استانلی های»، پدر روانشناسی نوجوانی و بلوغ، دوره نوجوانی را دوره فشار و طوفان می‌داند. همان گونه که طوفان به یکباره و بدون خبر، اثرات شدید و مخربی بر جای می گذارد، دوره نوجوانی نیز به طور ناگهانی با بلوغ شروع می شود و اثرات شدیدی بر رفتار و حالات نوجوان به جای   می‏گذارد.(1)

چکیده

هويت مجازي، يكي از موضوعات اخلاق فناوري اطلاعات است. در فضاي سايبر يك هويت جديد، علاوه بر هويت فيزيكي وجود دارد كه بعضي‌ها به‌اشتباه اين هويت جديد، يعني هويت ديجيتالي را مترادف هويت مجازي مي‌دانند؛ در حالي كه اين هويت مي تواند به صورت مجازي يا حقيقي شكل بگيرد. می‌توان مشخصات هويت حقيقي را بروز داد يا  از خود شخصي ديگر، غير از آنچه در واقعيت بوده، ارائه داد.

مقدمه

دیر زمانی است که توهم منحصر بودن قدرت به سلاح آتشین، ابطال شده ‌است. اگر افرادی تا اواخر قرن بیستم وجود داشتند که گسترش قدرت نظامی را تنها راه افزایش توان یک کشور قلمداد می‌کردند، امروز کسی در غلط بودن این نظریه شکی ندارد. رخدادهای چند دهه گذشته اثبات کرده که داشتن تانک مهم نیست؛ مهم این است که چه کسی و با چه درجه‌ای از ایمان، پشت تانک نشسته است.

بسم الله الرحمن الرحیم. با عرض سلام و ادب خدمت حضار محترم، برادران و خواهران گرامی و نيز عرض تبریک به مناسبت اعیادی که در آن حضور داریم؛ به‌خصوص عید امامت و ولایت. امیدواريم خداوند متعال ما را از سرچشمه ولایت سیراب کند و عاقبت همه ما را ختم به خیر نمايد.

بنده قبل از آنکه وارد اصل بحث شوم، چند نکته را تذکر مي‌دهم. همان طور که ملاحظه کردید، اسامی برخي از دوستانی که در اين مركز زحمت کشیده بودند، خوانده شد؛ خاصه كساني كه كتابخانه دیجیتال نور را فراهم کردند. البته این یک زحمت اختصاصی برای تبدیل اطلاعات به صورت كتابخانه ديجيتالي نور که پيش‌تر در مرکز وجود داشت، بود و اين گونه، کتابخانه دیجیتال نور گام بر بامی نهاد که حدود بیست سال محققان دیگری در آن زحمات فراواني را متحمل شده بودند. بسیاری از دوستانی که در مدت بیست سال تأسیس مرکز، در اينجا فعالیت داشتند، در زمینه تولید منابع اين كتابخانه کمک کردند و آنچه الآن شاهد آن هستيم، حاصل مجموعه تلاش‌هایی است که اين عزيزان تحمل نموده‌اند.

مقدمه

تولید کتاب، از قرون وسطا آغاز شد و با اختراع چاپ در دوره 1450 میلادى وارد مرحله تازه‏اى به نام "انقلاب گوتنبرگ‏" گردید. از آن زمان تا کنون، پیشرفت‏ها و تحولات فناورانه بسیارى در زمینه تولید کتاب به وقوع پیوسته است. ظهور شبکه جهانى اینترنت، یکى از مهم‏ترین آنها است که تأثیر فراوانی بر فرایند نشر کتاب‏هاى الکترونیکى گذاشته است؛

چکیده

ترجمه دقیق، معادل‌یابی و معادل‌سازی جهت واژه‌ها و اصطلاحات، از زبانی به زبان دیگر به شکلی که بتوان بار معنایی آن را از زبان مبدأ به زبان مقصد به قدر ممکن منتقل کرد، کار ارزشمندی است که باید با صرف وقت کافی و بررسی تمامی ملاحظات معنایی و فرهنگی دو زبان مبدأ و مقصد صورت پذیرد. این کار، نیازمند تلاش گروهی با اطلاعات و تخصص‌های متنوع می‌باشد.

اشاره

آنچه در ذیل می‌خوانید گفتگوی ره‌آورد نور با جناب آقای سید حمید نجم‌آبادی معاون بازرگانی و خدمات فرهنگی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که به مناسبت بزرگداشت بیستمین سال تأسیس مرکز انجام شده است.

♦ لطفا خود را معرفی کنید و در مورد پیشینه و تأسیس مرکز از آن زمان که حضرتعالی حضور داشتید، صحبت بفرماید.

◊ همان طور که می‌دانید طرح مرکز با انگیزه خدایی کامپیوتری کردن متون و منابع اسلامی توسط عده‌ای از طلابی که کمابیش با کامپیوتر آشنا بودند، ارائه شد. بنده از سال 70 به عنوان محقق در بخش فقه و اصول مرکز مشغول به کار شدم و سال 71 با توجه به وقفه‌ای که در فعالیت‌های مرکز پیش آمد، آقای طالب‌پور به همراه عده‌ای از مدیران مرکز استعفا دادند و مرکز عملاً حدود سه ماه تعطیل بود. سپس آقای دکتر هاشمی به عنوان مدیر عامل شروع به کار کردند و به بنده پیغام دادند که مایل به ادامه همکاری من با مرکز هستند و از آن‌جا که چند کلاس تدریس داشتم، با قدری تأخیر آمادگی خود را جهت ادامه همکاری اعلام نمودم.

اشاره

آنچه در ذیل می‌خوانید گفتگوی ره‌آورد نور با جناب آقای دکتر احمد مینایی دبیر هیئت علمی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که به مناسبت بزرگداشت بیستمین سال تأسیس مرکز انجام شده است.

♦ آقای دکتر، لطفاً خودتان را معرفی کنید و پیشینه کارتان در مرکز را نیز برای خوانندگان توضیح دهید.

◊ احمد مینایی هستم. اینجانب به همراه آقایان طالب‌پور، سید جواد شبیری و جعفر سلطان‌پور از بانیان مرکز هستیم که چندی بعد آقای سمیعی هم به ما پیوست.  با توجه به این‌که در آن زمان کامپیوتر تازه وارد ایران شده بود، این موضوع به ذهن ما خطور کرد که از کامپیوتر کمک بگیریم و یک پردازش قوی روی متون انجام بدهیم تا بتواند متون اسلامی را به شکل سریع‌تر، دقیق‌تر و عمیق‌تر در اختیار پژوهشگران قرار بدهد.

اشاره

آنچه در ذيل مي‌خوانيد گفتگوي ره‌آورد نور با جناب آقاي دكتر محمدهادي مفتح عضو هيئت علمي دانشگاه قم است كه به مناسبت بزرگداشت بيستمين سال تأسيس مركز انجام شده است. اميدواريم مورد توجه خوانندگان عزيز قرار گيرد.

♦ لطفاً خودتان را برای خوانندگان ره آورد نور معرفی کنید. چگونه با مرکز آشنا شدید؟

◊ اینجانب محمد هادی مفتح، مهندس برق الکترونیک از دانشكده فنی دانشگاه تهران و دارای فوق لیسانس و دکترای علوم قرآن وحدیث هستم و در حال حاضر نیز در دانشگاه قم عضو هیئت علمی علوم قرآنی و حدیث می‌باشم. آشنایی بنده با مرکز به ابتدای تأسیس آن یا شاید مقداری پیش‌تر از آن باز می‌گردد. زمانی که دانش‌آموز دبیرستان بودم، سال63-64 در تهران بودیم و من فاصله بین منزل تا مدرسه را پیاده می‌رفتم. یک رادیوی جیبی داشتم که صبح‌ها قبل از مدرسه و پیش از ساعت 7 به آن گوش می‌کردم. آن زمان رادیو درس فقه يكي از آقايان را پخش می‌کرد و من هم از لحاظ علمی اصلاً امکان استفاده از این مطالب را نداشتم؛ ولی به جهت علاقه‌ای که به مباحث علمی و حوزوی داشتم، این درس را گوش می‌کردم. یادم هست آقايي که تدريس مي‌كرد، گفت: روایتی را دیدم که مضمونش چنین بود؛ ولی مدتی است که دنبالش می‌گردم و آن را پیدا نمی‌کنم. آن موقع تازه کمودور آمده بود و با آن کارهای ابتدایی انجام می‌شد. همان وقت به ذهنم خطور کرد که چه خوب است از همین ابزار کامپیوتر برای پیدا کردن احادیث استفاده کنیم.

اشاره

آنچه در ذیل می‌خوانید گفتگوی ره‌آورد نور با جناب آقای محسن مسچی مدیر ارتباطات بین‌الملل مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که به مناسبت بزرگداشت بیستمین سال تأسیس مرکز انجام شده است.

♦ ضمن معرفی خودتان، در مورد پیشینه فعالیت خویش در مرکز توضیح دهید.

◊ بنده از همه همکاران در نشریه ره‌آورد نور تقدیر و تشکر می‌کنم؛ زیرا تا به حال خدمات بسیار خوب و شایسته‌ای انجام شده و شما مشغول کارهای ارزشمندی هستید. امیدوارم از طریق این نشریه ارزشمند بتوانید به‌خوبی برنامه‌ها‌ی مرکز را به نظر و اطلاع همه عزیزان، خاصه پژوهشگران محترم در ایران، برسانید.

اشاره

آنچه در ذیل می‌خوانید حاصل گفتگوی ره‌آورد نور با جناب آقای علیرضا عسگری مسئول دفتر ریاست مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که به مناسبت بزرگداشت بیستمین سال تأسیس مرکز آماده شده است. امیدواریم مورد توجه خوانندگان عزیز قرار گیرد.

♦ ضمن معرفی خودتان، در مورد پیشینه حضورتان و مسئولیت تان در مرکز کمی توضیح دهید.

◊ اینجانب علیرضا عسگری هستم و از اسفند 1371 وارد مرکز شدم. اولین حضورم در معاونت تحقیقات بود و سپس مسئول دفتر معاونت تحقیقات شدم. در آن زمان آقای نجم‌آبادی معاون تحقیقات بودند. در سال 74 که آقای دکتر شهریاری عضو هیئت مدیره مرکز بودند، از من دعوت کردند تا بخشی از وقتم را در دبیرخانه هیئت مدیره باشم که در آن زمان، آقای دکتر هاشمی مدیرعامل مرکز بودند و برای من حکم مسئول دبیرخانه هیئت مدیره مرکز را زدند. بنده روزی دو سه ساعت به ساختمان مرکزی می‌رفتم و بیشتر کار من این بود که گزارش‌های معاونت‌ها را جمع‌آوری کرده، خلاصه‌بندی کنم و برای اعضای هیئت مدیره ارسال نمایم.

اشاره

آنچه در ذیل می‌خوانید گفتگوی ره‌آورد نور با جناب آقای دکتر علیرضا طالب‌پور مدیر پایگاه اطلاع‌رسانی تبیان است که به مناسبت بزرگداشت بیستمین سال تأسیس مرکز انجام شده است. امیدواریم مورد توجه خوانندگان عزیز قرار گیرد.

♦ در آستانه بیستمین سال تأسیس مرکز وظیفه خود دانستیم که خدمت حضرتعالی برسیم و با توجه به این‌که یکی از ایده‌پردازان این مرکز هستید، پای صحبت‌های شیرین شما بنشینیم. لطفاً ابتدا خودتان را معرفی کنید و در خصوص پیشینه تأسیس مرکز توضیحاتی را بیان فرمایید.

◊ بنده هم از شما متشکرم که برای این موضوع وقت گذاشتید. اگر بخواهم آغاز شکل‌گیری مرکز را بیان نمایم، باید عرض کنم که این قضیه به سال 66 برمی‌گردد.