ره آورد نور

چکیده

دانشنامه ها، از منابع مرجعی اند که برای به دست آوردن دانش آنی و متقن درباره مفاهیم و اصطلاح های خاص در علوم گوناگون، کاربرد فراوان دارند. آنچه در دانشنامه ها بسیار با اهمیت است و حتی می توان گفت قوام دانشنامه به آن است، مستند بودن مقالات دانشنامه به منابع متقن و دست اوّل است. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در کنار برنامه های موضوعی، تخصصی، درختواره و لفظی، برنامه هایی موسوم به دانشنامه نیز عرضه می کند. در این مقاله، به معرفی این نوع از برنامه ها پرداخته، آن را با دانشنامه های چاپی و چندرسانه ای دیگر مقایسه نموده ایم.

امروزه در شرایطی که از یک سو نظام مسلّط بر جامعه بین الملل، فرهنگ مورد نظر خود را در شئون مختلف زندگی بشری، بر جوامع تحمیل می کند و از سوی دیگر، دشمنان اسلام نابودی فرهنگ اسلام به خصوص فرهنگ شیعی را در رأس اهداف خود قرار داده اند و در زمانی که نظام اسلامی انگیزه پیاده کردن احکام نورانی اسلام را دارد، بیش از هر زمان دیگری نیازمند ترسیم الگوی جامع دینی در عرصه های مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی هستیم. بی شک برای رسیدن به چنین هدفی، پژوهش و اطّلاع رسانی مناسب در شاخه های گوناگون علوم دینی ضرورتی انکارناپذیر است. امّا از آنجا که نظام اسلامی در عرصه عمل، بر فقه اسلامی تکیه دارد، تحقیق و اطّلاع رسانی در فقه اسلامی ضرورتی دو چندان می یابد.

از این رو، تدوین «فرهنگ فقه» به وسیله مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی در کنار تدوین «موسوعة الفقه الاسلامی»، به عنوان نخستین فرهنگ فقه شیعی به زبان فارسی، گامی مؤثر در تحقق اهداف و ضرورت های یاد شده است.

گنجینه کتاب های فقهی در طول تاریخ یک هزاره خود سرشار از ده ها اثر و تألیف گران سنگ و بی مانند است و از ویژگی های نمایان این دورانِ میراث فرهنگی، ظهور اندیشه های ناب و ریشه دار است. این نوشته ها دربردارنده نظریه ها، گرایش ها و روش های متنوّع فقهی و مشتمل بر مطالب علمی فراوانی است.

امّا این میراث فرهنگ اسلامی، در حصار تقلید باقی ماند و در هاله ای از کهنگی پوشیده شد و فقه از حرکت چرخه نوین بیان، روش و شیوه های نوین نگارش بازماند و یا پسرفت داشت، این امر موجب گردید تا در نتیجه فقه به صورت اندیشه های متراکم و انباشته ای درآید که در کتابخانه های قدیمی و تاریخی نگهداری شود و به جز شمار اندکی فرهیخته و فقیه، کسی به سراغ آن نرود.

اشاره

پايگاه اينترنتي حوزه ­نت، در جهت اطلاع­ رساني به پژوهشگران و علاقه­مندان مباحث مربوط به انقلاب و نيز تقويت هرچه بهتر دانشنامه انقلاب اسلامي، اقدام به عرضه دانشنامه دفاع مقدس نموده است. به منظور آشنايي بهتر با اين دانشنامه اينترنتي، به حضور مدیر محترم پایگاه حوزه جناب حجه الاسلام والمسلمین دکتر ترخان رسيديم و در گفتگويي صميمي اهداف، ساختار و بخش­هاي مهم اين دانشنامه را جويا شديم. آنچه پيش­روي شما است، حاصل اين مصاحبه است كه اميد می رود مورد استفاده خوانندگان عزيز قرار گيرد.

اشاره

سیره و روش زندگانی رسول خدا(ص) از نخستین روزهای پیامبری و حتی پیش از آن، توجه بشر، به­ خصوص شیعیان و مسلمانان را به خود جلب کرده است و این امر پس از نزول آیه 21 سورۀ احزاب (لقد کان لکم فی رسول الله أسوه حسنه) بیش از پیش اهمیت یافت و الگوپذیری از زندگی ایشان با تأکید خداوند متعال روزافزون گشت.

اهمیت سیره و روش زندگی پیامبر سبب شد تا بعد از وداع ایشان از این دنیا، گزارش­ ها و روایات مربوط به آن حضرت با قداستی شایسته، جمع­ آوری گردد و اکنون نیز با گذشت زمان و پیشرفت فناوری، تمام این موضوعات در قالب برنامۀ نرم­ افزاری تهیه و تدوین گردیده و در اختیار کاربران قرار داده شده است.

چکیده

قابلیت عرضه مطالب در اینترنت از سوی کاربران، به همان اندازه دریافت اطلاعات از آن، می­تواند مطلوب و مفید باشد و دست­کم در پویایی و به ­روز شدن آن مطالب بسیار سودمند است؛ به ­ویژه این‌که از انباشت مطالبی با یک دیدگاه و نظر خاص پیشگیری می­شود. به پایگاه هایی که این قابلیت در آن‌ها وجود دارد، به ­اصطلاح «پایگاه های وب دویی» گفته می‌شود. این گونه پایگاه ها امکان تضارب آرا، تعاطی اندیشه ها، پالایش مطالب و نیز ارائه اطلاعات گوناگون را به صورت مشارکتی به وسیله کاربران فراهم می ­کنند. ویکی­ ها نمونه هایی از این دست پایگاه ها هستند که در این مقاله برآنیم تا به معرفی آن‌ها بپردازیم.

نرم‌افزار چند رسانه‌ای دانشنامه نبوی که به همت متخصصان و کارشناسان مرکز تحقيقات کامپيوتری علوم اسلامی تولید شده است، پنجشبه 22 اسفند 1387 با حضور حضرت آيت‌الله العظمی نوری همدانی و حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمید شهریاری، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، و جمع کثیری از اساتید حوزه و دانشگاه و سایر مسئولان اين مرکز و پژوهشگران ديني، در قم رونمايي شد.

مقدمه

رشد و شکوفایی روزافزون زبان و ادبیات فارسی، مرهون هنرمندانی صاحب‌دل و خردمندانی سخن‌شناس است که در طول تاریخ ایران، مردانه کوشیده‌اند و با تحمل سختی‌های فراوان، حاصل خردورزی‌های حکیمانه، دریافت‌های عارفانه و احساسات شاعرانه خویش را در قالب الفاظی دل‌انگیر به نظم و نثر کشیده‌اند.
بی‌تردید، «خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی»، هنرمندی بی‌بدیل یا کم‌نظیر در این عرصه مي‌باشد. گرچه روزگاری به درازای هفت قرن، از زمان آفرینش غزل‌های سحرآمیز وی می‌گذرد، ولی هنوز غبار کهنگی بر آن ها ننشسته، در سرتاسر جهان، هر روز با عشقی تازه‌تر، این دیوان دلنشین را می‌خوانند و از آن بهره‌ها می‌اندوزند.