ره آورد نور

چکیده

در عصر کنونی، اطّلاعات، به نماد عصری مبدل گردیده که ما در آن زندگی می کنیم. امروزه بارها سخن از انفجار اطّلاعاتی، انقلاب، تکنولوژی اطّلاعاتی و حتّی جامعه اطّلاعاتی به میان می‌آید. اصطلاح جامعه اطّلاعاتی، بازگوکننده توسعه تکنولوژی‌های نوین اطّلاعاتی و تجدید سازمان جامعه، پیرامون جریان اطّلاعات است. امروزه اطّلاعات در تمام صوَر خود به کمک شبکه‌های انفورماتیک، با سرعتی بیش از پیش در دسترس است. این روند با توجّه به کاربرد روزافزون بزرگراه های اطّلاعاتی، در حال سرعت گرفتن بوده و اطّلاعات به عنوان یک کالای قیمتی، در عرصه تمدّن کنونی جهان ظاهر می‌شود. استقرار این جامعه، سبب ایجاد صنایع، مشاغل و محصولات تازه می‌گردد؛ واقعیتی که زمینه‌های اقتصادی جامعه را با مظاهر جدیدی مواجه می‌کند.

زیرساخت‌های جامعه اطّلاعاتی را می‌توانیم درسه دسته زیر قرار دهیم:

• الف. زیرساختهای ارتباطات از راه دور؛
• ب. زیرساختهای مرتبط با دانش‌ها؛
• ج. زیرساختهای تکنولوژیک مرتبط‌کننده اطّلاعات.

در واقع، جامعه اطّلاعاتی قبل از هر چیز، مولود پیوندهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری متعدّدی است که ریشه در ساختار فنّی اجتماعی آن دارد. در اینجا می‌توان به مواردی از آنها اشاره کرد: دیجیتال، پیدایش زبان‌های نوین کامپیوتری همچون Gmail، توسعه تمامی اجزاء شبکه‌های مخابراتی مثل: کابل نوری، ماهواره و تلفی‌ها، و بالاخره پیوند همگی آنها در ساختاری به نام اینترنت که شبکه را عملاً از دیوارهای قبلی (سازمانی، محلّی و ملّی) رها می‌سازد. جامعه اطّلاعاتی، در بر دارنده صوَر نوین ارتباطی در پرتو ابزارهای خاصّی مثل اینترنت می‌باشد که می‌توان به دوستیابی، کنفرانس، مناظره الکترونیک و... اشاره کرد. این پدیده، سبب ایجاد انواعی از اجتماعات مجازی در فضای الکترونیک گشته است. به این اعتبار، می‌توان گفت فضاهایی با عناصر جدید و بدون مرزهای جغرافیایی و سیاسی، روابط اجتماعی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. یافته‌های این مقاله همانگونه که در ادامه خواهیم دید، حاکی از این موضوع است که ظهور جامعه اطلاعاتی، مقارن با چند پدیده می‌باشد؛ مواردی همچون: الف. جهانی شدن اقتصاد؛ ب. ظهور اقتصاد مبتنی بر دانایی؛ ج. توسعه و کاربرد عمیق شبکه‌های ارتباطی و پیام‌های دیجیتال.

اشاره

فضای مجازی، قلمروی وسیع، بدیع و بکر است که برای ساکنان خود امکانات، آزادی‌ها، فرصت‌ها، دلهره‌ها و محدوده‌های نوینی را به همراه دارد. فضای مجازی، برای اوّلین‌بار توسط ویلیام گیمبسون کانادایی در رمانهای علمی ـ تخیلی به سال 1982م مورد استفاده قرار گرفت. در هر صورت، هدف از این مقاله، تبیین فرآیند تعلیم و تربیت در فضای مجازی است؛ فرآیندی که می تواند برای مواجه‌شدن با چالش تقاضای اجتماعی برای افزایش فرصتهای یادگیری بدون استفاده از منابع مالی مؤسّسات عالی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و تعریفی جامع از فضای مجازی و تأثیر آن در فرآیند تعلیم و تربیت ارائه دهد و سپس، به ابعاد تربیتی فضای مجازی در تعلیم و تربیت و مزایا و چالشهای این رویداد در تعلیم و تربیت اسلامی بپردازد و در نهایت نیز راهکارهایی برای افزایش بهره‌گیری آموزشی و همچنین مقابله با آثار مخرّب آن بر روی جوانان (دانش‌آموزان) ارائه کند.

فضای مجازی علاوه بر آنکه آثار مثبت فراوانی بر فرآیند آموزش هر کشور دارد، پیامدهای زیان باری نیز می تواند در این عرصه بر پیکره نظام آموزشی داشته باشد؛ از جمله اینکه بر تعلیم و تربیت اسلامی آثار منفی می تواند بگذارد. در راهکارهایی که ارائه شده، بیشتر به نقش پدر و مادر (خانواده) و مدرسه در این راستا تأکید شده است. امید است با بکارگیری بهتر از این فنّاوری بتوانیم در امر آموزش و پرورش که زیر بنای همه سازمانهای یک کشور است، به سوی دانش و تولید بیشتر حرکت کنیم.

اشاره

اینترنت، بر حوزه های وسیعی از زندگی بشر سایه افکنده و دستیابی به اهداف بزرگ را که در گذشته غیرممکن می نمود، برای انسان آسان و ممکن نموده است؛ به طوری که امروزه زندگی منهای دنیای مجازی، بسی دشوار و غیرقابل تحمّل است. در این میان، مراکز و نهادهای فرهنگی و علمی نیز می کوشند از این ابزار، به شکل مطلوبی جهت توسعه برنامه های خُرد و کلان خویش بهره ببرند و در عمل، به جذب کاربران و علاقه مندان بیشتر توفیق یابند.

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی که از جمله مراکز پیشرو در تولید نرم‌افزارهای علوم اسلامی (نور) و عرضه محتوای دینی در فضای مجازی است، تاکنون محصولات ارزنده ای را در این بستر ارائه نموده است. بدیهی است، هرچه می گذرد، اتّکاء و نیاز کاربران و پژوهشگران، به فضای مجازی و استفاده از حاملهای همراه، نظیر تلفن همراه و تبلت بیشتر می‌شود. در همین راستا، مرکز نور، چند سالی است که با راه‌اندازی پایگاه اینترنتی سداد نور (سامانه دسترسی از دور)، مسیر دسترسی به نرم افزارهای خویش را از طریق شبکه جهانی اینترنت نیز فراهم ساخته است. این اقدام شایسته که گامی نو و تلاشی درخور تقدیر به شمار می رود، به طور چشمگیری مسیر دستیابی به تولیدات نرم‌افزاری نور را برای کاربران در سراسر جهان هموار کرده است.

آنچه در این گفت‌وگو می خوانید، نگرشی نو از منظر جناب مهندس مجتبی جعفری، به سامانه ابر نور (سداد نور پیشین) است که به ترسیم ویژگیها و قابلیتهای این سامانه جدید اختصاص دارد. امید که مورد استفاده علاقه مندان قرار گیرد.

اشاره

پس از انتشار نسخه اوّل نرم افزار مقتل الحسین(ع) از سوی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، دست اندرکاران تولید این برنامه در چند مقطع به توضیح مراحل ساخت و تبیین محتوای آن اقدام نمودند که از آن جمله، می توان به اقدامات ذیل اشاره کرد:

- برگزاری نشست خبری نرم افزار مقتل الحسین(ع) با حضور اصحاب رسانه های جمعی و توضیحات مدیر پژوهشی نرم افزار(1)؛
- برگزاری رونمایی نرم افزار مقتل الحسین(ع)(2) با حضور اساتید و پژوهشگران. در این جلسه، پیام کتبی آیت الله العظمی مکارم شیرازی درباره برنامه مذکور قرائت شد و در ادامه، آیت الله یوسفی غروی از اساتید رشته تاریخ، به توضیحاتی درباره بحث مقتل و سیر مقتل نویسی پرداختند و پس از آن، مدیر پژوهشی این نرم افزار برای حاضران در جلسه درباره چگونگی ساخت برنامه و فرایندهای گزینش محتوا و دیگر مباحث مربوطه به ایراد سخن پرداخت.
- مصاحبه های متعدّد مدیر پژوهشی نرم افزار با شبکه های رادیویی و تلویزیونی درباره برنامه؛
- ارائه دو گزارش درباره مراسم رونمایی و توضیحات محتوایی برنامه در فصلنامه ره آورد نور.(3)

گفتنی است، در دسترس قرار گرفتن نرم افزار مقتل الحسین(ع) و استقبال بسیار خوب علاقه مندان، به خصوص عاشوراپژوهان، موجب طرح سؤالاتی از سوی برخی کاربران و محققان در زمینه برنامه مطرح شد که این نوشتار در صدد پاسخگویی به پرسش هایی است که در این زمینه از سوی کاربران محترم مطرح شده است.

اشاره

در طول چند سال گذشته، برخی از حوزه های پردازش زبان طبیعی کار خود را با به کارگیری فنون تصویرمبنا آغاز کرده اند. این حوزه ها در کنار سایر موارد، شامل: خلاصه سازی متن، تجزیه نحوی، عدم ابهام معنای کلمه، ایجاد هستی شناسی، تجزیه و تحلیل احساسات، تجزیه و تحلیل ذهنیت و خوشه بندی متن می باشد. در این مقاله، برخی از موفّق ترین بازنمون ها و الگوریتم های تصویرمبنا را که در پردازش زبان مورد استفاده قرار می گیرد، ارائه می دهیم و سعی می کنیم ساز و کار عمل آنها را شرح دهیم.

اشاره

فضای مجازی (اینترنت)، نسل جدیدی از فضای روابط اجتماعی است و با توجّه به اینکه عمر چندانی ندارد، توانسته است به خوبی در زندگی مردم جا باز کند. یکی از راه های مهمّ تربیت دینی و اسلامی فرزندان، انعکاس مطالب دینی در مطبوعات و رسانه هاست. تربیت دینی، فرایندی دو سویه میان مربّی و دانش آموز است که ضمن آن، مربّی با بهره گیری از مجموعه عقاید، قوانین و مقرّرات دینی تلاش می کند شرایطی را فراهم آورد که دانش آموز آزادانه در جهت رشد و شکوفایی استعدادهای خود گام برداشته، به سوی هدف های مطلوب هدایت شود. آنچه در خانواده در راستای تربیت دینی از اهمّیّت بسیاری برخوردار است، توجّه به ارزش ها، به ویژه ارزش های دینی، خانوادگی، اجتماعی و همچنین آداب و اخلاق زندگی است.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی آسیب ها و ارائه راهکارهای اخلاقی در باره آثار فضای مجازی در تربیت دینی و اسلامی فرزندان است که در آن، آثار و پیامدهای منفی اینترنت را در خصوص آداب و اخلاق زندگی خانوادگی مورد بررسی قرار گرفته و راهکارهایی را جهت مقابله با آسیب های اخلاقی فضای مجازی در تربیت دینی ارائه می نماید. اطّلاعات این پژوهش، با روش توصیفی ـ تحلیلی و جست‌و‌جو در پایگاه ها و منابع اطّلاعات علمی اینترنتی گردآوری شده است.

نتایج پژوهش نشان می دهد که گسترش فضاهای مجازی اینترنتی مانند انواع دیگر تحوّلات و پیشرفت ها، پیامدها و آثار مثبت و منفی گوناگونی را در زمینه آداب و اخلاق زندگی خانوادگی کاربران این گونه فضاها ایجاد کرده است. از جمله پیامدهای مثبت فضای سایبری، آسان سازی و سرعت بخشی ارتباطات و تبادل اطّلاعات است. همچنین، از جمله آسیب های اخلاقی فضای سایبری در تربیت دینی فرزندان می توان به مواردی همچون: تعارض ارزش ها، بازداری زدایی، اعتیاد به اینترنت، بحران هویت و اختلال در شکل گیری شخصیت، شکاف نسل ها، انحراف های اخلاقی و جنسی، افسردگی و انزوای فردی و اجتماعی، به خطر افتادن حریم خصوصی افراد، از هم پاشیدگی بنیان خانواده، کاهش نقش خانواده به عنوان مرجع، کاهش ارتباط والدین با فرزندان و از بین رفتن حریم روابط اخلاقی بین فرزندان و والدین اشاره کرد.

به گزارش نورسافت، هم زمان با برگزاری سی و یکمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، آیین رونمایی از نرم افزار مجموعه آثار استاد شهید مطهری (نسخه جدید) با حضور دکتر علی مطهری، نائب رئیس مجلس شورای اسلامی و فرزند ارشد شهید مطهری، در غرفه مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، برگزار شد.

در ابتدای این مراسم، حجت الاسلام و المسلمین خوانساری، معاون بازرگانی و خدمات فرهنگی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، ضمن خوشامدگویی به دکتر علی مطهری و میهمانان حاضر در مراسم، افزودند: با توجه به نقش بالایی که آثار شهید مرتضی مطهری(رحمه الله) در شکل گیری و تدوام انقلاب اسلامی داشته است، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، خدمت به آثار این شهید بزرگوار را بر خود واجب می دانست که با همکاری های صورت گرفته بین این مرکز و مؤسسه صدرا، طی ده سال، دو نسخه نرم افزار از آثار شهید مطهری تولید شده است.

» فضای مجازی در ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟

◊ بنده معتقد هستم که فضای مجازی در ایران، بیمارگونه متولد شده است و الآن هم بیمار زندگی می کند و این بیماری را به کسی که با او سر و کار دارد، سرایت می دهد. این، وضعیت موجود فضای مجازی در ایران است. چه از جهت تعریف فضای مجازی، چه از جهت نگاه به این فضا و آسیب ها و راهکارهای آن، چه از جهت مسائل موضوعات دینی مورد ابتلاء جامعه، چه از جهت تکلیف افراد حزب الهی در این فضا و نیز چه از جهت شیوه مقابله ما با آسیب های این فضا، فضای مجازی، یک فضای غبارآلود و ناشناخته و بیمار است.

» تعریف شما از فضای مجازی چیست؟

«بسم الله الرحمن الرحیم. الحمد لله و الصلاة و السلام علی رسول الله نبینا محمّد(ص) و علی آله آل الله و اللعن علی اعدائهم اعداء الله الی یوم لقائنا لله و مولانا ابی الحسن علی بن موسی الرضا(ع): «و ان الناس لو عرفوا محاسن کلامنا لتبعونا.»

مجلس حاضر، بسیار فاخر است و در حقیقت، مجلسِ نخبگان حوزه علمیه است. تولیت معظم آستان مقدس حضرت معصومه(س)، تولیت گرامی و بزرگ مسجد جمکران هم زینت‌بخش این مجلس‌اند. خصوصیّت محفل علمائی، این است که همه اهل فضل‌اند و اطاله سخن در آن، خلاف بلاغت است. یک بار حضرت آیت الله العظمی مکارم به من می‌گفت: خطیب واقعی، آقای فلسفی است؛ چون می‌فهمد که در هر مجلسی، چه مقدار صحبت کند؛ برای مثال، مجلس فاتحه باید کوتاه صحبت کرد و جای صحبت یک ساعته نیست؛ به همین جهت، آقای فلسفی در چنین مراسمی، حدود بیست دقیقه صحبت می‌کرد و سخنانش را طول نمی داد.

با توجه به نکاتی که عرض کردم، در این مجلس فاخر، با اجازه اعاظم و حاضران، سیری در دوره‌های پژوهش در تاریخ تشیع دارم و هدفم این است که ارزش کار شما عزیزان در این مرکز طیّ سی سال، یعنی تقریباً از سال 1368 تاکنون که به ثمر رسیده، آشکار شود و تأکید کنم که کار بسیار باعظمت و بزرگی انجام شده است.

آیین رونمایی از پایگاه جامع الأحادیث با حضور علماء، اساتید، طلاب و پژوهشگران حوزوی و دانشگاهی در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، برگزار شد. در این مراسم که با حضور آیت الله سید احمد خاتمی، آیت الله سعیدی و همچنین نمایندگان بیوت مراجع معظم تقلید برگزار شد، علاوه بر رونمایی از پایگاه ارزشمند جامع الأحادیث، از دو نرم افزار حدیثی معجم موضوعی بحار الأنوار 2 و معجم موضوعی کتب اربعه نیز رونمایی شد.

در ابتدای این مراسم، حجت الاسلام و المسلمین محمدحسین بهرامی، مدیر گروه علوم حدیث مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، در معرفی پایگاه جامع الأحادیث اظهار داشت: از ویژگی های مهم پایگاه جامع الأحادیث، این است که فهرست غیرتکراری از میان احادیث، قابل دسترسی است و به راحتی گروه بندی شده است. در این باره بیش از 230 هزار حدیث غیرتکراری داریم.