ره آورد نور

اشاره

یکی از اهداف والای انبیا و اولیای الهی، تحقق و رواج خلق وخوی پسندیده در میان آحاد جامعه انسانی بوده است؛ چنان که پیامبر ختمی مرتبت، حضرت محمد مصطفی(صلی الله علیه وآله) نیز برای تکمیل مکارم اخلاق برانگیخته شد. افزون بر این، اخلاق، از جمله دانش های نظری و عملی است که در عرصه های مختلف زندگی و دیگر دانش ها کاربرد فراوانی دارد؛ مانند: عرفان، سیاست، فناوری اطلاعات و ارتباطات، مدیریت، پژوهش، کسب وکار. بنابراین، نقش اخلاق جهت توسعه علم و فضیلت در جامعه، بر کسی پوشیده نیست و در حقیقت، سرمنشأ تمام هنجارهای فردی و اجتماعی، ریشه در اخلاق آدمیان دارد.

تا کنون آثار عدیده اخلاقی تهیه و انتشار یافته اند که از جمله آنها، نرم افزارها یا کتابخانه های دیجیتالی هستند. مؤسسات و مراکز علمی و فرهنگی و پژوهشی بسیاری، اقدام به تولید محصولات الکترونیکی در زمینه اخلاق و معارف اسلامی نموده اند که مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، از جمله این مراکز پژوهشی رایانه ای است. شماری از تولیدات نور که به نوعی به مباحث اخلاق اسلامی پرداخته اند، عبارت اند از: اسوه تقوا، خوشه های معرفت، در کوچه های محبوب، ز ملک تا ملکوت، گنج سعادت، معارف دانشگاه (5): اخلاق اسلامی، مکارم خوبان، نشریه تربیتی اخلاقی خُلُق، جامع الأحادیث، نور الجنان، عرفان 3، کتابخانه حکمت اسلامی، اصول و مبانی تربیت دینی کودکان و نوجوانان.

اشاره

سال جاری با همه فرازونشیب هایش گذشت و مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) نیز همچون سال های گذشته، با کوله باری از تجربه و دانش، محصولات جدیدی را تولید کرد و یا به روزآمدسازی و ارتقای آنها همت گماشت و در مجموع، تولیدات ارزنده ای را در معرض استفاده کاربران قرار داد و نقش آفرین گلخند رضایت بر لبان دوستداران و پژوهشگران علوم و معارف اسلامی شد. شماری از این برنامه ها، محصول تولیدی مرکز نور است و برخی نیز به سفارش و مشارکت سایر مؤسسات و نهادهای علمی و تحقیقاتی تهیه و تولید شده است.

اگر علاقه مندید بدانید که در سال 1393 این مرکز در زمینه: پایگاه های اینترنتی، نرم افزارهای دسکتاپی (رومیزی) و برنامه های ویژه تلفن همراه چه دستاوردهایی داشته، با ما همراه باشید. این نوشتار، در سه بخش به طور گذرا به معرفی تولیدات نرم افزاری نور می پردازد.

 چکیده

کسب معرفت، همواره یکی از نیازهای روحی انسان بوده و می­باشد. بدون شناخت، بیابان جهل سرمنزل آدمی خواهد بود و گودال نیستی سرانجامش. در این مجال، نگارنده سعی نموده تا با بیانی روان و ساده، به معرفی نرم‌افزار مجموعه آثار شهید دستغیب(ره) تولید مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی پرداخته، خواننده را با این کتابخانه دیجیتالی آشنا سازد. شایان توجه می­باشد، در ابتدای این مقاله، به اختصار، شخصیت این بزرگ­انسان، در حیطه­های علمی، اجتماعی و سیاسی معرفی گردیده است. در ادامه نیز قسمت­های مختلف این نرم افزار را معرفی نموده، به بیان محتوا، قابلیت­ها و امکانات قابل دسترسی در این برنامه، می‌پردازیم. امید است، این نوشتار بتواند به معرفی این کتابخانه ارزشمند کمک نماید.

 اشاره

شیخ ابو جعفر محمد بن على، معروف به شیخ صدوق و ابن بابویه، از جمله محدثان بزرگ و فقهاى گران‌قدر امامیه و مؤلف کتاب «من لا یحضره الفقیه»، از کتب اربعه حدیثى شیعه مى ‏باشد. بخش درخور توجه آثار ارزشمند ایشان که نقش بسزایی در پیشبرد علوم و معارف اسلامی داشته و دارد، کتاب‌های حدیثی او است.

سنت و احادیث پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع)، به عنوان منبع معرفت دینى از اهمیت خاصى برخوردار است و راهیابى احادیث نادرست و مجعول به مجموعه احادیث گردآورى شده، بررسى اسناد و راویان این احادیث را غیر قابل اجتناب مى‌کند. بدین منظور، علم رجال با شناسایى شخص راویان حدیث، اعتبار یا عدم اعتبار و میزان اعتبار آنان را تحلیل مى‌نماید. نرم‌افزار اسناد شیخ صدوق، برنامه‌ای است که می‌کوشد به‌خوبی اسناد روایات نقل‌شده از جناب شیخ صدوق را بررسی کند. بدیهی است که این برنامه، نقش بالایی در پیشبرد تحقیقات اسلامی داشته و خاصه برای پژوهشگران علم درایه و رجال، بسیار کارگشا است.

اشاره

نگاهی به کارنامه درخشان تولیدات نرم‌افزاری مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، نشانگر این حقیقت است که این مرکز پژوهشی ـ رایانه‌ای، تا کنون روند رو‌ به رشدی داشته و در عرصه‌های گوناگون علوم و معارف اسلامی، محصولات ارزنده و درخور توجهی را عرضه نموده و بیش از پیش، از دغدغه پژوهشگران در خصوص دسترسی آسان به متون و منابع اسلامی کاسته است. به منظور آشنایی بیشتر کاربران و محققان با تولیدات جدید یا به‌روزشده نور، بر آن شدیم در این نوشتار نگاهی گذرا به این محصولات داشته باشیم. بدیهی است، اطلاع و آگاهی خوانندگان و به‌ویژه پژوهشگران علوم و معارف اسلامی از تولیدات جدید یا به روزشده نرم‌افزاری، کمک شایانی به آنان در تولید علم و گسترش دانش و پژوهش در جامعه می‌نماید.

 چکیده

کتاب­خوان نور، یکی از محصولات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که در حال حاضر، بر روی بستر اندروید عرضه شده است. این محصول، با در نظر گرفتن نیاز مخاطبان به دسترسی به منابع غنی مرکز در بسترهای جدید، با سبکی نو به عرضه محتوا مي‌پردازد و در حال گذراندن مسیر خویش در رسیدن به بلوغ نرم افزاری می­باشد. شناخت فضای حاکم بر کتاب­خوان­ها، يعني تاریخچه و معرفی کتاب­خوان­های جهانی و بومی، در معرفی بهتر این محصول کمک شایانی می­نماید.

20 مهرماه سال جاری، مصادف بود با روز بزرگداشت غزل‌سرای بزرگ و شهیر ایرانی در قرن هشتم، شمس الدین محمد شیرازی، ملقب به «لسان الغیب» یا «حافظ». آنچه در این روز اتفاق افتاد، برگزاری مراسم رونمایی نرم‌افزار چند رسانه‌ای حافظ، در حافظیه شیراز بود که در آن، مسئولان عالی‌رتبه کشوری، اساتید و علاقه‌مندان به ادب و عرفان، نماینده شیراز در مجلس شورای اسلامی، مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس، رئیس بنیاد فارس‌شناسی، رئیس مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس، استاندار سابق فارس، نماینده ولی فقیه، امام جمعه شیراز و نیز اعضای انجمن حافظ‌دوستان شیراز حضور داشتند.

درآمد

عرصه­های گوناگون دانش، همواره شاهد شکوفایی بزرگانی بوده است که هریک در حیطه علمی خود، خوش درخشیده، چه بسا آن گوهر ناب را به اوج رسانیدند. این بلندقامتان عرصه علم و فرهنگ، در مسیر بالندگی چالاک نبودند، جز آنکه نخست، آن درّ نایاب درون را جستند و آن را صیقل دادند تا توانستند صدف دانش را بگشایند و مرواریدش را به جان بخرند.

 اشاره

در دنیای علم، امر پژوهش از جایگاه بسیار مهمی برخوردار بوده و هر پژوهشگر می­کوشد از شیوه­های کارآمد و نوین در مسیر تحقیق خود استفاده کرده، پژوهش خويش را هرچه پربار و سریع­تر به انجام برساند. بر محققان پوشیده نیست که نرم­افزارهای حاوی اطلاعات و داده­های غنی علمی، یکی از گزینه­های بسیار مهم در بررسی­های پژوهشی است و از لحاظ دستیابی آسان و صرفه­جویی در وقت، کمک شایانی به كاربران مي‌نمايد. اما وجود اطلاعات گسترده و دستیابی آسان به آن­ها، به‌تنهایی راهگشا نخواهد بود؛ زيرا در عصري که رشد اطلاعات از سرعت بسیار بالایی برخوردار می­باشد، مواجه با حجم بسیار بالای علوم، چه­بسا باعث سردرگمی مخاطبان، به­ویژه پژوهشگران هریک از عرصه­های علمی خواهد شد. بر این اساس، لازم است که با استفاده از راهکارهای مناسب در هموارسازي اين مسير، چاره‌انديشي شود كه از جمله اين راهكارها مي‌توان به دسته‌بندي موضوعي نرم‌افزارها اشاره كرد. در این مجال، به معرفي مجموعه نرم­افزارهای موضوعی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی که اقدامی است در همین راستا، مي‌پردازيم.

چکیده

تولید و گسترش نرم‌افزارهای اسلامی در سال‌های اخیر، با روند رو به ‌رشدی همراه بوده است. با توجه به محیط رو به گسترش دنیای دیجیتال، این محصولات نرم‌افزاری طبیعتاً نمی‌توانند خالی از اشکال باشند و روزبه‌روز نیازمند تصحیح و ارتقای خدمات خود هستند. ارزیابی نرم‌افزارها با هدف تشخیص انطباق کارکردهای نرم‌افزارها و تولید و گسترش آن‌ها و همچنین کمک به ارتقای سطح خدمات آن‌ها انجام می‌شود. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور، یکی از مراکز فعال در تولید نرم‌افزارهای اسلامی، با هدف افزایش کیفیت خدمات، در پروژه‌ای به ارزیابی محصولات نرم‌افزاری خود از دیدگاه کاربران و نیز متخصصان فنی نرم‌افزارها ‌پرداخته است. مقاله حاضر، به بررسی مطالعات انجام‌شده در زمینه ارزیابی نرم‌افزارهای اسلامی اختصاص یافته است.

 اشاره

دانش طب، وسعتی دارد به درازنای عمر بشر که به شناخت حالات بدن انسان از نظر بود یا نبود تندرستى مي‌پردازد و هدف آن، پیش‌گیری از بیماری یا درمان آن است. دین و اولیای دین نیز در کنار معنویت،  به سلامتی جسم انسان توجه و عنایت خاصی داشته‌اند و حتی اجرای بسیاری از احکام فقهی، منوط به داشتن سلامت جسمانی مکلف است.

اشاره

در میان نرم‌افزارهای تولید مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، برخی از تولیدات به صورت صوت، فیلم یا ترکیبی از صوت و فیلم می‌باشد. در این مقاله، شما را با تعدادی از محصولات چند رسانه‌ای نور که در این قالب عرضه شده‌اند، آشنا می‌کنیم. گفتنی است که در بعضی از تولیدات جدید نور، متن کتاب و صوت آن، توأمان ارائه گردیده که در مجالی دیگر به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت.

مقدمه

یکی از علوم مهم و راهگشای اسلامی، علم حدیث است که موجبات شکوفایی و توسعه هر چه بیشتر علم و دین گردیده است. بر تارک این دانش، کتاب‌های مرجع و مهمی چون «اصول اربعمأه» می‌درخشد و بعدها نیز با آثاری مانند کتب اربعه به زیور کمال آراسته شد. از این رو، باید تلاش‌های ارزنده محدثان و حدیث‌پژوهان گرامی را مدّ نظر داشت و همت و کوشش خالصانه آنان را پیوسته ارج نهاد. با توجه به سرعت گرفتن علم و گسترش روزافزون دامنه ااطلاعات، لزوم دیجیتالی کردن علوم، از جمله حدیث و دانش‌های مرتبط با آن، امری بدیهی است.

چکیده

تولید و گسترش نرم‌افزارهای اسلامی در سال‌های اخیر با روند رو به ‌رشدی همراه بوده است. با توجه به محیط رو به گسترش دنیای دیجیتال، این محصولات نرم‌افزاری طبیعتاً نمی‌توانند خالی از اشکال باشند و روزبه‌روز نیازمند تصحیح و ارتقای خدمات خود هستند. ارزیابی نرم‌افزارها با هدف تشخیص انطباق کارکردها با اهداف تولید و گسترش آن‌ها و همچنین کمک به ارتقای سطح خدماتشان انجام می‌شود. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور، یکی از مراکز فعال در تولید نرم‌افزارهای اسلامی، با هدف افزایش کیفیت خدمات، در پروژه‌ای به ارزیابی محصولات نرم‌افزاری خود از دیدگاه کاربران و نیز متخصصان فنی نرم‌افزارها می‌پردازد. مقاله حاضر به بیان مفهوم ارزیابی، انواع ارزیابی و نمونه‌های ارزیابی نرم‌افزار در حوزه‌های مختلف اختصاص یافته است و ان شاء‌ الله در مجالی دیگر، به بررسی مطالعات انجام‌شده در زمینه ارزیابی نرم‌افزارهای اسلامی می‌پردازیم.

مقدمه

اصول فقه، از جمله علوم آلی یا ابزاری است که وابستگی و ارتباط ژرفی با دانش فقه دارد. این علم، به معنای مجموعه قواعدی است که برای استنباط احکام شرعی فرعی بر اساس ادله آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و موضوع آن، ادله اربعه (كتاب، سنت، اجماع و عقل) با وصف دليل بودن می ‏باشد.

به اعتقاد برخی اصولیون، اولين كسانى كه در مورد علم اصول سخن گفتند و آن را پايه ‏گذارى كردند، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) بودند كه قواعد اصولى را بر اصحاب خود املا نمودند. مجموعه اين قواعد را نیز برخى از علماى متأخر، در كتاب‌هایی مانند: «الأصول الأصليه» و «الفصول المهمّه فى أصول الأئمّه» جمع‏ آورى كرده‏ اند.

مقدمه

رشد و شکوفایی روزافزون زبان و ادبیات فارسی، مرهون هنرمندانی صاحب‌دل و خردمندانی سخن‌شناس است که در طول تاریخ ایران، مردانه کوشیده‌اند و با تحمل سختی‌های فراوان، حاصل خردورزی‌های حکیمانه، دریافت‌های عارفانه و احساسات شاعرانه خویش را در قالب الفاظی دل‌انگیر به نظم و نثر کشیده‌اند.
بی‌تردید، «خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی»، هنرمندی بی‌بدیل یا کم‌نظیر در این عرصه مي‌باشد. گرچه روزگاری به درازای هفت قرن، از زمان آفرینش غزل‌های سحرآمیز وی می‌گذرد، ولی هنوز غبار کهنگی بر آن ها ننشسته، در سرتاسر جهان، هر روز با عشقی تازه‌تر، این دیوان دلنشین را می‌خوانند و از آن بهره‌ها می‌اندوزند.

اکنون که روزهای پایانی سال 91 را پشت سر می‌گذاریم، بر آن شدیم تا به ‌اختصار نرم‌افزارهای جدید و یا روزآمدشده نور را معرفی نماییم؛ برنامه‌های ارزنده‌ای که از نظر موضوعی، بسیاری از علوم اسلامی را پوشش داده و مسیر محققان را هموار ساخته است. در این سطور، به طور گذرا با مهم‌ترین این تولیدات آشنا می‌شوید.

اشاره

به دنبال تولید و به‌روزرسانی نرم‌افزار قاموس النور، بر آن شدیم تا گفتگویی را با متکفل این برنامه انجام دهیم. علیرضا مسعودی، مسئول گروه اِعراب و ریشه در معاونت پژوهشی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که اطلاعات ارزنده‌ای را در باره محتوای علمی این کتابخانه الکترونیکی لغت و نیز قابلیت‌های تحقیقاتی آن به خوانندگان و علاقه‌مندان ارائه می‌دهد. با ما همراه باشید تا با منابع لغوی و نیز توانمندی‌های پژوهشی این برنامه آشنا شوید.

جستجو، سازماندهی منابع اطلاعاتی، استنادهی در مقالات و پایان‌نامه‌‌ها، همواره یکی از مسائل مهم و ضروری پژوهشگران است. امروزه استفاده از نرم‌افزارهای استناددهی، فرآیند پژوهش را تسریع و تسهیل کرده‌اند. متخصصان حوزه‌های علوم مختلف می‌توانند به کمک نرم‌افزار پژوهیار به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی، منابع مورد نیاز خود را جستجو، ذخیره و سازماندهی کنند و به آن‌ها استناد دهند.

مقدمه
کتاب‌شناسی، نخستین گام از مراحل گوناگون یک پژوهش است؛ به دیگر سخن، شناخت منابع تحقیق به عنوان ابزار مطالعه، برای هر پژوهشگر امری بدیهی و ضروری است. در این راستا و برای افزایش دانش و توسعه علوم، کتاب‌شناسی، مأخذشناسی و منبع‌یابی، خود یکی از فنون پژوهش است.
‌اين‌ نوشتار نيز‌ يك‌ کتاب‌شناسی توصيفي‌ است و‌ جستاري‌ است‌ در معرفي‌ منابع و تازه‌های نشر که از نظر علمی و نظری پشتوانه نرم‌افزار استناددهی پژوهیار بوده است.