اشاره

با شکوفایی و رشد اینترنت اشیا، شهر هوشمند به یک پارادایم نوظهور تبدیل شده است که شامل: سنجش همه جا حاضر، زیرساختار‌های شبکه‌ای ناهمگن و سیستم‌های کنترل و پردازش اطلاعات هوشمند است. یک شهر هوشمند، می‌تواند دنیای فیزیکی را در زمان واقعی نظارت کند و سرویس‌های هوشمندی برای ساکنان محلی و مسافران ارائه نماید؛ خدماتی چون: حمل و نقل، بهداشت و درمان، محیط، سرگرمی و انرژی. بااین‌حال، نگرانی‌هایی در مورد امنیت و حفظ حریم خصوصی به‌وجود می‌آیند؛ زیرا برنامه‌های کاربردی شهر هوشمند، نه تنها طیف گسترده‌ا‌ی از اطلاعات حساس به حریم خصوصی را برای مردم و محافل اجتماعی جمع وری می‌کنند، بلکه امکانات شهر را کنترل می‌نمایند و زندگی مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در این مقاله، به بررسی امنیت و حریم خصوصی در برنامه‌های کاربردی شهرستان هوشمند می‌پردازیم.

به طور خاص در ابتداء، برنامه‌های کاربردی امیدوارکننده شهر هوشمند و معماری آن را معرفی می‌کنیم. سپس، چالش‌های حفظ حریم خصوصی و امنیت را در این برنامه‌های کاربردی مورد بحث قرار می‌دهیم. برخی از تلاش‌های تحقیقاتی انجام شده‌اند تا به این چالش‌های حریم خصوصی و امنیت برای مراقبت‌های بهداشتی هوشمند، حمل و نقل، انرژی هوشمند بپردازند. در نهایت، به برخی از مسائل باز برای تحقیقات آینده نیز اشاره خواهیم کرد.

اشاره

نوشته حاضر، با هدف مروری بر فرمایشات مقام معظم رهبری درباره فضای مجازی و فنّاوری‌های نوین ارتباطی و تبیین فرصت‌ها و تهدیدهای این فضا سامان یافته است. همچنین کوشیده‌ایم به شناسایی ضعف‌ها و قوّت‌های مطرح در این حوزه از نگاه ایشان بپردازیم و دورنمایی از منویات و دغدغه‌های معظم‌له را ترسیم نماییم.

سال‌هاست که ایشان در حوزه اهمّیّت فضای مجازی و توجّه ویژه به این مقوله، نکات ارزنده و سفارش‌های لازم را بیان می‌نمایند که متأسّفانه تاکنون فرمایشات ایشان، هنوز مورد توجّه و اهتمام لازم از سوی مسئولان قرار نگرفته است. امید است در دولت سیزدهم، توجّه بیشتری از نظر تئوری و عملی به رهنمودهای گهربار رهبری شود و تحوّلات چشمگیری را در این عرصه کلیدی که به اندازه انقلاب حایز اهمیت است، شاهد باشیم.

کلیدواژگان: فضای مجازی، شورای عالی فضای مجازی، اینترنت ملّی، شبکه ملّی اطّلاعات، مقام معظم رهبری.

چکیده

گسترش سطح مبادلات تجاری و لزوم سرعت‌بخشی و آسان‌سازی در معاملات بازرگانی، استفاده از ابزار الکترونیکی را در این خصوص اجتناب‌ناپذیر کرده است. هویّت مجازی، شرط اوّل یک خریدار یا فروشنده الکترونیکی است؛ به‌ویژه در مواردی که عرصه کسب‌وکار گسترده‌تر می‌شود. مدیریت اسناد الکترونیکی و ارسال و دریافت اطّلاعات الکترونیکی، بخش بزرگی از تبلیغات و فعالیت‌های اجراءیی را در جهان امروز شامل می‌شود. یکی از فنّاوری‌هایی که سبب افزایش اعتماد گردیده، امضاء دیجیتالی است. این تکنیکِ مبتنی بر رمزنگاری، باعث رسمیت اطّلاعات الکترونیکی شده است؛ به‌طوری‌که هویّت پدیدآورنده سند و جامعیت اطّلاعات آن را قابل بازبینی و کنترل می‌نماید. این مقاله، سعی دارد علاوه بر معرفی امضاء دیجیتال و کاربردهای آن، بر جنبه فنی امضاء دیجیتالی و حداکثر اطّلاعات مربوط به امضاء دیجیتال و آینده فنّاوری اطّلاعات نیز تمرکز داشته باشد.

اشاره

موضوع نظارت بر فضای مجازی که بارها در فرمایش‌ها و سخنان حکیمانه رهبر معظم انقلاب و نیز متخصّصان و دست‌اندرکاران این حوزه، مورد توجّه و تأکید قرار گرفته، از مباحث مهم و کلیدی در حوزه فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات است و تمام کشورهایی که وارد این عرصه می‌شوند، ناچارند که بر فضای مجازی نظارتی حساب‌شده داشته باشند تا در سایه آن، هم از فواید این حوزه بهره‌مند شوند و هم بدنه اجتماعی و فرهنگی خویش را از آسیب‌های این فضای مواج حفظ کنند‌. نظر به اهمّیّت این مسئله، مناسب دیدیم نگاهی به وضعیت این مقوله در کشورهای مختلف جهان داشته باشیم و آنگاه ضرورت توجّه به این موضوع را در کشور خودمان نیز یادآور شویم.

نوشتار حاضر، با استفاده از برخی منابع و مقالات موجود در فضای مجازی که در این باره به نگارش درآمده است، تهیه و تدوین شده که امید است مورد استفاده علاقه‌مندان و خوانندگان عزیز قرار بگیرد.

اشاره

ضریب نفوذ فنّاوری اطّلاعات در ایران، افزایش چشمگیری داشته است؛ به طوری که به متغیّر مستقلّی برای بیان برخی تغییرات سیاسی و اجتماعی تبدیل شده است. هدف از این مقاله، بررسی اجمالی تأثیر اینترنت و تلفن همراه، به عنوان دو نماد اصلی در عصر فنّاوری اطّلاعات بر امنیت ملّی است.

بررسی یادشده با بهره‌گیری از نظریه آشوب جیمز روزنا، در قالب سه پارامتر: خُرد، کلان و تلفیق (خرد ـ کلان) انجام می‌شود. فرضیه اصلی پژوهش پیش رو، این است که اگرچه تأثیر تحوّلات مربوط به این فنّاوری‌ها، تهدید جدّی را دربرنداشته، ولی آسیب‌پذیری کشور در برابر موجی از تغییرات را نشان می‌دهد.