ره آورد نور

چکیده

پایگاه جامع الأحادیث، در تیرماه 1393 و با هدف عرضه فعالیت‌های حدیثی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در فضای وب راه‌اندازی گردیده است. جامع الأحادیث، بزرگ‌ترین وب‌گاه حدیثی شیعه است که جهت آسان‌سازی فعالیت‌های پژوهشی علاقه‌مندان و متخصصان حدیث، فعالیت می‌کند. در حال حاضر، نزدیک به 415000 حدیث از 278 جلد کتاب حدیثی شیعه، در آن ارائه شده است. جستجو در احادیث، امکان مشاهده روایات مشابه، امکان مقایسه روایات با یکدیگر، امکان دسته‌بندی روایات و امکان ایجاد پروژه‌های پژوهشی شخصی، از مهم‌ترین ویژگی‌های این پایگاه است. این نوشتار، ویژگی‌های برجسته پژوهشی این پایگاه را مشخص می‌کند.

اشاره

افزون بر دو دهه، از فعالیت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در حوزه داده پردازی علوم اسلامی می‌گذرد و در عمل، به انباشت اطلاعات علمی و پژوهشی مفیدی در این مرکز انجامیده است. یکی از تولیدات جدیدی که به استفاده بهینه و کارآمد از این اطلاعات و تجارب ارزشمند کمک شایانی می‌نماید، راه‌اندازی پایگاه اینترنتی سمیم نور (سامانه مشابهت‌یاب متون نور) به نشانی www.samimnoor.com است. این سامانه که افزون بر اهداف پژوهشی، می‌تواند تأمین‌کننده اهداف آموزشی نیز باشد، نقش بسزایی در تولید علم سالم و کارآمد در سطح کشور دارد. به منظور آشنایی بهتر خوانندگان و علاقه‌مندان عزیز با اهمیت، ویژگی‌ها و قابلیت‌های این پایگاه کاربردی، گفت‌وگویی را با معاون محترم دفتر تهران مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، آقای دکتر مهدی بهنیافر انجام دادیم که امید است مورد استفاده پژوهشگران، اساتید و تمامی دست‌اندرکاران عرصه تحقیق، دانش و فناوری قرار گیرد.

اشاره

راه‌اندازی پایگاه‌های اینترنتی، یکی از بهترین روش‌هایی است که امروزه مراکز و مؤسسات علمی و تحقیقاتی به کمک آن می‌توانند به معرفی مطلوب و گسترده فعالیت‌های علمی و پژوهشی خویش مبادرت ورزند و به وسیله این ابزار کارامد، به اطلاع‌رسانی در مورد محصولات و تولیدات خود همت گمارند و آن‌ها را در معرض استفاده جهانیان قرار دهند.

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، از جمله مراکز مهمی است که تجارب مفید و ارزشمندی را در حوزه پژوهش‌های رایانه‌ای علوم اسلامی اندوخته و تولیدات درخور توجهی را به جامعه اسلامی تقدیم نموده است. در این نوشتار، به منظور آشنایی بیشتر و بهتر محققان با نرم‌افزارهای تولیدی و اقدامات پژوهشی و رایانه‌ای این مرکز، مناسب دیدیم به معرفی تفصیلی محتوا و امکانات پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی بپردازیم.

اشاره

کافی‌نت تخصصی نور، بانک اطلاعات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که حجم انبوهی از اطلاعات مرجع مربوط به پایگاه‌های مــهم، بانک‌های اطلاعاتی دنیا، کتابخانه‌های دیجیتالی اینترنت و نرم‌افزارهای تخصصی اسلامی را فراهم آورده است. بانک اطلاعاتی یا کتابخانه دیجیتال، پایگاهی است که علاوه بر ارائه متون و منابع ارزشمند و کمیاب، امکانات پژوهشی و تحقیقاتی گسترده‌ای را نیز فراهم نموده است. پژوهشگران با استفاده از خدمات اینترنتی و نرم‌افزاری این مرکز می‌توانند ضمن برخورداری از محیطی آرام و پژوهشی، به انبوهی از اطلاعات مورد نیاز خود به زبان‌های انگلیسی، عربی و فارسی دسترسی داشته باشند.

اشاره

یکی از موضوعات مهم در نرم افزارهای تولیدی مراکز و مؤسسات علمی و پژوهشی، در نظر گرفتن امکاناتی است که استفاده از برنامه را به شیوه‏ای مطلوب تسهیل کرده و راه های مختلفی را برای دست‏یابی کاربر به مطلب مورد نظر هموار می‏سازد. از جمله این قابلیت‏ها، امکان کارآمد و مفید «جستجو» است که برای کاربران و محققان اهمیت درخور توجهی دارد.

ارائه شیوه های گوناگون برای دسترسی به مطالب دلخواه و گنجاندن راه های متعدد جستجو در محتوای یک نرم افزار به منظور نیل به پاسخ دلخواه، از ویژگی‏های ارزشمند یک کتابخانه دیجیتالی است. این مهم در تمام نرم افزارهای مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به شکل کاربردی و پیشرفته در نظر گرفته شده است. «تنوع» و «سرعت»، دو ویژگی بازر قابلیت جستجوی نرم افزارهای نور است.

اشاره

نظر به انتخاب نرم‌افزار جامع تفاسیر نور در سومین جشنواره جهانی WSA به عنوان نرم‌افزار برتر و بهترین در محتوای الکترونیک و خلاقیت، به حضور آقای رحمانی مدیر بخش ارتباطات و تبلیغات معاونت بازرگانی و خدمات فرهنگی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی رسیدیم تا ضمن آشنایی بیشتر با این جشنواره جهانی، از چگونگی دستیابی مرکز به این موفقیت درخشان اطلاع یابیم. آنچه می‌خوانید، حاصل این گفتگو است.

اشاره

آنچه در ذیل می‌خوانید گفتگوی ره‌آورد نور با جناب آقای سید حمید نجم‌آبادی معاون بازرگانی و خدمات فرهنگی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که به مناسبت بزرگداشت بیستمین سال تأسیس مرکز انجام شده است.

♦ لطفا خود را معرفی کنید و در مورد پیشینه و تأسیس مرکز از آن زمان که حضرتعالی حضور داشتید، صحبت بفرماید.

◊ همان طور که می‌دانید طرح مرکز با انگیزه خدایی کامپیوتری کردن متون و منابع اسلامی توسط عده‌ای از طلابی که کمابیش با کامپیوتر آشنا بودند، ارائه شد. بنده از سال 70 به عنوان محقق در بخش فقه و اصول مرکز مشغول به کار شدم و سال 71 با توجه به وقفه‌ای که در فعالیت‌های مرکز پیش آمد، آقای طالب‌پور به همراه عده‌ای از مدیران مرکز استعفا دادند و مرکز عملاً حدود سه ماه تعطیل بود. سپس آقای دکتر هاشمی به عنوان مدیر عامل شروع به کار کردند و به بنده پیغام دادند که مایل به ادامه همکاری من با مرکز هستند و از آن‌جا که چند کلاس تدریس داشتم، با قدری تأخیر آمادگی خود را جهت ادامه همکاری اعلام نمودم.

اشاره

آنچه در ذیل می‌خوانید گفتگوی ره‌آورد نور با جناب آقای دکتر احمد مینایی دبیر هیئت علمی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که به مناسبت بزرگداشت بیستمین سال تأسیس مرکز انجام شده است.

♦ آقای دکتر، لطفاً خودتان را معرفی کنید و پیشینه کارتان در مرکز را نیز برای خوانندگان توضیح دهید.

◊ احمد مینایی هستم. اینجانب به همراه آقایان طالب‌پور، سید جواد شبیری و جعفر سلطان‌پور از بانیان مرکز هستیم که چندی بعد آقای سمیعی هم به ما پیوست.  با توجه به این‌که در آن زمان کامپیوتر تازه وارد ایران شده بود، این موضوع به ذهن ما خطور کرد که از کامپیوتر کمک بگیریم و یک پردازش قوی روی متون انجام بدهیم تا بتواند متون اسلامی را به شکل سریع‌تر، دقیق‌تر و عمیق‌تر در اختیار پژوهشگران قرار بدهد.

اشاره

آنچه در ذيل مي‌خوانيد گفتگوي ره‌آورد نور با جناب آقاي دكتر محمدهادي مفتح عضو هيئت علمي دانشگاه قم است كه به مناسبت بزرگداشت بيستمين سال تأسيس مركز انجام شده است. اميدواريم مورد توجه خوانندگان عزيز قرار گيرد.

♦ لطفاً خودتان را برای خوانندگان ره آورد نور معرفی کنید. چگونه با مرکز آشنا شدید؟

◊ اینجانب محمد هادی مفتح، مهندس برق الکترونیک از دانشكده فنی دانشگاه تهران و دارای فوق لیسانس و دکترای علوم قرآن وحدیث هستم و در حال حاضر نیز در دانشگاه قم عضو هیئت علمی علوم قرآنی و حدیث می‌باشم. آشنایی بنده با مرکز به ابتدای تأسیس آن یا شاید مقداری پیش‌تر از آن باز می‌گردد. زمانی که دانش‌آموز دبیرستان بودم، سال63-64 در تهران بودیم و من فاصله بین منزل تا مدرسه را پیاده می‌رفتم. یک رادیوی جیبی داشتم که صبح‌ها قبل از مدرسه و پیش از ساعت 7 به آن گوش می‌کردم. آن زمان رادیو درس فقه يكي از آقايان را پخش می‌کرد و من هم از لحاظ علمی اصلاً امکان استفاده از این مطالب را نداشتم؛ ولی به جهت علاقه‌ای که به مباحث علمی و حوزوی داشتم، این درس را گوش می‌کردم. یادم هست آقايي که تدريس مي‌كرد، گفت: روایتی را دیدم که مضمونش چنین بود؛ ولی مدتی است که دنبالش می‌گردم و آن را پیدا نمی‌کنم. آن موقع تازه کمودور آمده بود و با آن کارهای ابتدایی انجام می‌شد. همان وقت به ذهنم خطور کرد که چه خوب است از همین ابزار کامپیوتر برای پیدا کردن احادیث استفاده کنیم.

اشاره

آنچه در ذیل می‌خوانید گفتگوی ره‌آورد نور با جناب آقای محسن مسچی مدیر ارتباطات بین‌الملل مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که به مناسبت بزرگداشت بیستمین سال تأسیس مرکز انجام شده است.

♦ ضمن معرفی خودتان، در مورد پیشینه فعالیت خویش در مرکز توضیح دهید.

◊ بنده از همه همکاران در نشریه ره‌آورد نور تقدیر و تشکر می‌کنم؛ زیرا تا به حال خدمات بسیار خوب و شایسته‌ای انجام شده و شما مشغول کارهای ارزشمندی هستید. امیدوارم از طریق این نشریه ارزشمند بتوانید به‌خوبی برنامه‌ها‌ی مرکز را به نظر و اطلاع همه عزیزان، خاصه پژوهشگران محترم در ایران، برسانید.