دائرة المعارف چهارده معصوم (ع)

یکشنبه, 31 شهریور 1387 ساعت 15:36
    نویسنده: علی روح الهی خراسانی
این مورد را ارزیابی کنید
(0 رای‌ها)

اشاره

انسان در تلاطم و گردبادهاي جان‌فرساي زندگي به‌خصوص در اين عصر كه مدعيان دروغين اصلاحات در جهان هر كدام براي خود راه و روشي را معين كرده و راه‌هاي ديگر را بيراه مي‌دانند، شناختن راه حق از باطل نياز به هدايت مردان الهي دارد. از اين‌رو، لطف الهي شامل بندگان شد و راهبراني پاك را جانشين خود در زمين قرار داد تا راهنماي انسان به سوي سعادت و تكامل باشند. آنان عترت و اهل بيت آخرين پيامبر الهي(ع) هستند؛ همان كساني كه منزلگاهشان محل آيند و روند فرشتگان و مهبط وحي الهي است.(1) ايشان گنجينه علوم الهي و حاملان كتاب ربوبي و دارندگان عقل كامل‌اند و بي‌شك، تمسّك و پيروي از آنان ضامن نجات و رهايي از گمراهي است.

مؤسسه فرهنگي و اطلاع‌رساني تبيان براي پاسخگويي به اين نياز، لوح فشرده «عترت» را كه دائره المعارف چهارده معصوم‌(ع) است، توليد و به بازار عرضه كرده است. در نوشتار حاضر، ضمن معرفي اين نرم‌افزار به برخي كاستي‌ها و بايسته‌هاي آن نيز اشاره مي‌شود.

 لوح فشرده چند رسانه‌‌اي عترت یا «دائره المعارف چهارده معصوم(ع)» شامل قابليت‌ها و گزينه‌هاي ذيل مي‌باشد:

علوم و معارف

علوم و معارف، اصلي‌ترين گزينه نرم‌افزار است كه با انتخاب نام هر يك از معصومين(ع) بخش‌هاي مختلف اين گزينه فعال مي‌شود. در اين قسمت با عناوين ذيل آشنا مي‌شويد:

1. امام شناسی:  شرح عناوین برگزیدة مفاهیم امام‌شناسی متشکل از آیات و احادیث مرتبط،  همراه با نشانی مرجع است. در متن توضیحات این بخش، آیات و احادیث به صورت رنگی تفکیک شده‌اند و نشانی آن‌ها در کنارشان آورده شده است.

2. سیمای معصوم: شرحی از زندگی‌نامه معصوم با ذکر وقایع و مکان‌هایی که دارای اهمیت تاریخی بوده‌اند، در این بخش ارائه شده است. اسامی و کلماتی که در متن توضیحات به ‌صورت رنگی نمایش داده  شده‌اند، دارای توضیحات اضافه‌ای هستند و به این توضیحات لینک شده‌اند.

3. شجره طیبه: اطلاعات شناسنامه‌ای – شجره‌ای مربوط به چهارده معصوم، شامل: مشخصات کامل، کنیه‌ها، همسران و فرزندان هر معصوم در این بخش گنجانده شده است.

4.  زیارت و دعا: شامل ادعیه و زیارت‌نامه‌هایی همراه با صدا است که برای هر معصوم به ‌صورت جداگانه طبقه‌بندی و ارائه شده است.

5. اشعار: این بخش از برنامه اشعاری را در خود جای داده است که در مدح امامان معصوم سروده شده‌اند. نام سرایندة بيشتر اشعار در زیر متن شعر آورده شده است.

6. تقویم: در این بخش، فهرست وقایع و رخدادها به همراه شرح کامل و تاریخ آن‌ها ذکر شده است که این اطلاعات بر طبق تاریخ مرتب شده‌اند.

فرهنگ

يكي از بخش‌هايي كه كمك شاياني به پژوهشگر مي‌كند، گزينه «فرهنگ» است كه با انتخاب هر يك از موضوعات، الفاظ، سخنان و نهج البلاغه احاديث و فرموده‌هاي معصومين(ع) شامل: متن عربي، ترجمه فارسي و منابع آن بر اساس فهرست الفبايي در اختيار كاربر قرار مي‌گيرد.

حديث

در واقع، تقسيم‌بندي موضوعي احاديث در منوي حديث و بر اساس زيرمنوهاي آن است و در اين زيرمنوها احادیثي آورده شده‌اند كه در آن‌ها: به فرقه‌ها و يا مكتب‌هاي خاصي اشاره شده است و از جنگ‌ها، پيامبران و معصومين، فرشتگان و شهر‌ها و مكان‌هاي اسلامي نيز رواياتي ذكر شده است.

انتظار

پژوهشگران و علاقه‌مندان به مباحث انتظار و مهدويت مي‌توانند با مراجعه به اين گزينه از مطالب سود‌مند آن استفاده نمايند. موضوعات انتظار و مرجع مهدويت همراه با پرسش و پاسخ، از اصلي‌ترين بخش‌هاي اين قسمت به شمار مي‌رود.

پرسش و پاسخ

برنامه در اين بخش به طرح پرسش‌ها و شبهات مي‌پردازد و با ارائه پاسخ آن‌ها به صورت تشريحي و ذكر منبع، به رفع اين شبهات كمك مي‌كند.

نرم‌افزار«دائره المعارف چهارده معصوم(ع)»از نگاهى ديگر

از آغازين روزهاى دستيابى محققان اسلامى به فناورى نوين تهيه نرم‌افزارهايى كه بتواند معرف ابعاد گوناگون شخصيت ائمه معصوم(ع) در زمينه‏هاى تاريخ زندگى، سخنان، سيره و فضايل آن بزرگواران باشد، همواره جايگاه ويژه‏اى داشت و نرم‌افزارهاى متعددي در اين زمينه توليد گرديد كه هر كدام به وسع و هدفي كه در نظر توليدكنندگان آن بود، به معرفي شخصيت يكي از آن بزرگواران يا چند تن از آنان پرداخته است. به‌تازگى نرم‌افزار «دائره المعارف چهارده معصوم(ع)» كه نسخه تكميل شده چهارده لوح فشرده «عترت» مي‌باشد، در دسترس محققان و علاقه‌مندان به اهل‌بيت(ع) قرار گرفت، كه البته انتظار مى‏رفت اين نرم‌افزار بتواند پاسخگوى كاستى‏ها و چالش‏هاى موجود بوده و راه تحقيق و شناخت آن بزرگوران(ع) را آسان‌تر نمايد. در اين بخش از نوشتار، ضمن تشكر و تقدير از توليد كنندگان اين برنامه به بخشى از بايسته‌‏ها و كاستى‏هاى موجود در آن اشاره مى‏شود ه اميد است در نسخه‏هاى آتى اين نرم‌افزار مورد توجه قرار بگيرد.

1. جستجو

يكى از قابليت‏هاى مهم هر برنامه، موتور جستجوي آن است. ويژگى‏هايى مانند: سرعت بالا، جستجو بر اساس دامنه‏هاى متفاوت، ذخيره نمايش جستجو، وجود عملگرهاى استاندارد و جستجو در متون و فهرست‏ها، از شاخص‏هاى مرغوبيت و كيفيت بالاى يك موتور جستجو به شمار مى‏رود. اكتفا كردن به جستجو در دامنه خاص بدون امكان جستجو در تمام متون و اطلاعات برنامه و نبودن عملگرهاي استاندارد و امكان تعيين چند دامنه را مي‌توان از جمله موارد عمده ضعف اين برنامه دانست.

2. محتويات

نرم‌افزار داتره المعارف چهارده معصوم(ع) به دليل برخوردارى از تنوع مطالب و وجود بخش‌هاي متعدد، مجموعه‌اي كم‌نظير در نوع خود است و اين احتمال را تقويت مى‏كند كه طراحان اين نرم‌افزار نيم‌نگاهى نيز به نيازهاى پژوهشگران داشته‏اند؛ ولى انتظار مى‏رفت كه از كاستى‏هاى محتوايي خالى بوده و از نظر ساختار مباحث و امكانات دسترسى به مطالب نيز در حد مطلوبى باشد.

به منظور بهبود ساختار اين نرم‌افزار در بخش محتويات، توجه به موارد زير بايسته مى‏نمايد:

2-1. نظر به‌‌ اين‌كه بيشتر كتب موجود در برنامه داراى نسخه‏ هاى متعدد چاپى است، دسترسى به شناسنامه كامل كتاب امرى ضرورى به نظر می ‏رسد. فقدان شناسنامه كار نشاني‌دهى به منابع را براى پژوهشگران با مشكل مواجه مى‏سازد.

2-2. مشخص بودن كتاب، جلد و شماره صفحه آن در هر حديث و مستندات تاريخي، از موارد ضرورى مى‏باشد كه دربخش‌هاي متعددي از برنامه مانند: بخش احاديث و همچنين در سخنان امام علي(ع) و امام رضا(ع)، مورد توجه واقع نشده است.

2-3. قابليت‏ها متنوع پژوهشى نظير: علامت‌گذارى، نمايه‌زنى، رنگى كردن متن در موضوعات مختلف و انتقال آن به قسمت ياداشت و يا ارسال آن به MS-Word و يا چاپگر، از ديگر توانمندى‏هايى است كه فضاى پژوهشى هر نرم‌افزارى را براى استفاده محققان مهيا مى‏نمايد. ناديده گرفتن اين قابليت‏ها يا اكتفا كردن به حداقل‌ها مانند بخش يادداشت در برنامه، از كاستى‏هاى آن به شمار مى‏رود.

2-4. در بخش «سخنان» نام مبارك هر معصوم(ع) در خارج از كادر آمده و متن حديث و ترجمه آن در كادر آمده است؛ ولي در قسمت سخنان امام علي‌(ع) نام مبارك ايشان هم در خارج كادر سخنان آمده، هم در متن حديث. رعايت نكردن الگوي واحد در موارد مشابه، نشانه ضعف برنامه مي‌باشد.

3. تقويم

يكى از قابليت‏ هاي بسيار مناسب برنامه عترت وجود تقويم است كه امكان دسترسى به وقایع و رخدادها به همراه شرح کامل و تاریخ آن‌ها را بر اساس ماه‌هاي قمري در اختيار كار بر قرار مي‌دهد. در اين بخش بهتر بود كه شروع از اول ماه محرم مي‌بود؛ نه ماه رجب. همچنين نبودن امكان جستجو در وقايع و رخدادها، از كاستي‌هاي اين بخش مي‌باشد كه اميد است در نسخه‌هاي بعدي مورد توجه قرار گيرد.

4. الفاظ

با توجه به اهميت عناوين و زيرعنوان‌ها در اين  بخش، رعايت نشدن استاندارد‌هاي لازم در تعيين زيرعنوان‌ها و در مواردي نبودن تناسب بين عنوان و زيرعنوان مانند: عنوان ادب در سخنان امام رضا(ع) و موارد ديگر،  از ضعف‌هاي برنامه در حوزه الفاظ است.

سخن آخر

لوح فشرده دائره المعارف اهل بيت(ع) نتيجه تلاش و كوشش گروهى از فضلا و محققان با همكارى برنامه‌نويسان رايانه‌‌ها است و داراى قابليت‏ها و جذابيت‏هاى قابل توجهی است. از اين‌رو، هيچ انسان منصفي نمى‏تواند ارزش اين كار را انكار كند. در پايان، وظيفه خود مى‏دانم كه از تمامى اين عزيزان تشكر و سپاس‌گزاري نمايم. ■

پي‌نوشت‌ها:

اطلاعات تکميلي

  • تاریخ انتشار نسخه چاپی: دوشنبه, 25 شهریور 1387
  • صفحه در فصلنامه: صفحه 38
  • شماره فصلنامه: فصلنامه شماره 23
بازدید 11568 بار
شما اينجا هستيد:خانه