با كمی تفاوت می توان مشخصه‌های مشابهی را نیز برای نشانی مجازی تعریف نمود. هر پایگاه می تواند از طریق تعداد نامحدودی نشانی ثبت‌شده قابل دسترسی باشد. به همین دلیل، در این نوشتار به اجزا و ویژگی‌های نشانی یك پایگاه اینترنتی اشاره می‌نماییم.

پسوند (Extension)

1. پسوندهای عمومی: این پسوند‌ها كه عبارت‌اند از: .net، Com. و org. برای ثبت و استفاده عموم و هر نوع كاربری مجاز (قانونی) قابل استفاده می باشند. ثبت این دامنه‌ها از طریق شركت‌هایی با عنوان «Registrar» كه توسط ICANN معتبر اعلام شده‌اند یا نمایندگی‌های مجاز آن‌ها امكان‌پذیرند. در این میان، پسوند com. بیشترین متقاضی را داشته و در حال حاضر، بیش از چهل میلیون دامنه بر روی این سه پسوند ثبت شده و حدود 90 درصد، از پسوند com. استفاده گردیده است.

2. پسوندهای اختصاصی: پسوندهایی هستند كه افراد و سازمان‌هایی با مشخصات و فعالیت‌های خاص بر روی آن‌ها می‌توانند اقدام به ثبت دامنه كنند، مانند: .info،  .edu، .biz، .gov، museum.، coop.، arpa.، ero.، pro. و int. فعالیت بر روی این پسوند‌ها باید از قوانین خاصی تبعیت نماید. هنگام ثبت یا در مدت استفاده از پایگاه، ارایه مدارك و رعایت قوانینی خاص اجباری خواهد بود.

3.  پسوندهای ملی یا كشوری: علاوه بر پسوندها عمومی و خاص، كشورهای مختلف نیز می توانند اقدام به درخواست پسوند با كد اختصاری كشور خود (دو حرفی) نمایند. اداره این پسوندها، قوانین و چگونگی تخصیص آن‌ها در اختیار دولت‌ها یا مراكز معرفی شده توسط مراجع رسمی هر كشور خواهد بود. كشورهای گوناگون می‌توانند ثبت این دامنه‌ها را برای سایر ملیت‌ها آزاد یا محدود نموده و یا به‌طور كلی، هر گونه رویه خاصی را در این خصوص اتخاذ كنند. پسوندهای دو حرفی بعضی از ملیت‌ها با بعضی از كلمات اختصاری تشابه داشته كه این كشورها از این فرصت استفاده نموده و به فروش عمومی پسوندهای خود اقدام می نمایند. پسوندهایی نظیر: fm.، cc.، tv.، ws.، it.و mw. یا از این قبیل می باشند.

بسیاری از كشورها پسوند خود را به سطوح دیگری نیز تقسیم می نمایند؛ مثلاً ir. كه پسوند كشور ایران است، به org.، edu.، id.، co. و net. تقسیم گردیده كه بعضی از این پسوندها برای فعالیت‌های خاص در نظر گرفته شده‌اند.

برخی از این قوانین عبارت‌اند از:

co.ir.: این دامنه مخصوص شرکت‌های تجاری ثبت شده بوده و ارایه کپی مجوز رسمی شرکت جهت ثبت الزامی می باشد.

net.ir.: این دامنه مخصوص شرکت‌های ارایه دهنده خدمات شبکه و ISP‌ها بوده و ارایه کپی مجوز ISP جهت ثبت الزامی است.

org.ir.: این دامنه به شرکت‌های غیر انتفاعی، انجمن‌های علمی یا مؤسسات بین المللی ثبت شده اختصاص دارد و ارایه کپی مجوز رسمی مؤسسه جهت ثبت الزامی می‌باشد.

ac.ir.: این دامنه مخصوص مؤسسات آموزش عالی دارای مجوز وزارت علوم، وزارت بهداشت، مجلس شورای اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده و ارایه کپی مجوز مذکور جهت ثبت الزامی است.

sch.ir.: این دامنه مخصوص مدارس، مؤسسات آموزشی دارای مجوز وزارت آموزش و پرورش بوده و ارایه کپی مجوز مذکور و درخواست کتبی در سربرگ مؤسسه جهت ثبت الزامی است.

gov.ir.: این دامنه به بخش‌های اجرایی مؤسسات و وزارتخانه‌های جمهوری اسلامی اختصاص داشته و ارایه درخواست کتبی در سربرگ مؤسسه جهت ثبت الزامی است.

id.ir.: این دامنه مخصوص اشخاص حقیقی تابع کشور ایران بوده و ارایه تصویر شناسنامه متقاضی جهت ثبت الزامی است.

نام دامنه (Domain Name)

پس از انتخاب پسوند، نام دامنه مهم‌ترین قسمت تشكیل دهنده نشانی یك پایگاه اینترنتی است. این نام از تركیب 3 تا 64 حرف، عدد یا خط تیره (بدون فاصله) تشكیل می گردد. اگر در ثبت عبارت خاصی به عنوان نام دامنه خود اصرار دارید و این عبارت قبلاً ثبت شده باشد، گریزی غیر از تغییر پسوند مورد نظر خود نخواهید داشت.

چنانچه نشانی پایگاه شما در بردارنده علامت تجاری شما باشد، می توانید جهت اطمینان از دسترسی آسان‌تر و حفاظت از نام تجاری خود، همه مشتقات و تركیب‌های آن‌را بر روی پسوندهای مختلف ثبت نمایید.

توجه به نکات زیر به هنگام ثبت دامنه لازم است:

- عبارت انتخابی تشابه با نام تجاری معروف و معتبر نداشته باشد.

- كوتاه و متشكل از حداقل تعداد حروف باشد.

- از اعداد و خط تیره استفاده نشود یا حداقل استفاده صورت گیرد.

- تلفظ و به‌خاطر سپردن آن آسان باشد.

- حتی المقدور با نوع فعالیت پایگاه ارتباط داشته باشد.

- مشابه نام پایگاه دیگری كه موجب سردرگمی بازدید كنندگان شود، نباشد.

- هرگز از نشانی مجهول یا غیر واقعی در مشخصات دامنه استفاده نشود.

- ثبت نام دامنه‌های مربوط به اشخاص مشهور در زمینه‌های: هنر، ادبیات، علوم، سیاست، مذهب و سایر فعالیت‌های عمومی مستلزم اجازه‌نامه کتبی خود شخص مورد نظر است و برای شخصیت‌هایی که در قید حیات نیستند و همچنین برای وقایع مهم تاریخی، مجوز کتبی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قابل قبول خواهد بود.

- در صورت تمایل به ثبت نام دامنه‌ها با مفهوم مذهبی خاص مجوز کتبی وزارت ارشاد مورد نیاز است.

- ثبت دامنه‌هایی که تداعی کننده فعالیت‌های غیر قانونی و اعمال مغایر با قوانین است، به کلی ممنوع می باشد.

- ثبت دامنه با نام‌های ایران، اسامی استان‌ها، شهرستان‌ها و شهرها و کد آن‌ها ممنوع می‌باشد. برخی از این نام‌ها عبارت‌اند از:

- ثبت دامنه با اسامی ملی مانند نام اماکن عمومی و عوارض طبیعی کشور از قبیل: دریاچه‌ها و اقیانوس‌ها، کوهستان‌ها و قله‌ها، رودخانه‌ها و جزایر یا وقایع ملی، فقط با مجوز وزارت ارشاد مجاز می باشد. برخی از این نام‌ها عبارت‌اند از:

- ثبت دامنه با نام پسوندهای عمومی و نام‌های مرتبط با اینترنت ممنوع می‌باشد. برخی از این نام‌ها عبارت‌اند از:

- برای اطمینان از مالكیت دامنه هنگام ثبت آن، بهتر است از قرار گرفتن نشانی پست الكترونیكی خود در قسمت ((Admin Contact مشخصات دامنه مطمین شوید.

- حتّی المقدور از طریق مراكزی برای ثبت دامنه خود اقدام نمایید كه كلمه عبور و مجوز جابه‌جایی و تغییرات را در اختیار شما قرار می دهند.

- حتماً شرایط و تعهدات ثبت كننده دامنه و نمایندگی‌ها و همچنین شرایط اختصاصی پسوند مورد تقاضا را مطالعه كنید و از تبعات حقوقی اقدامات خود آگاه شوید.

- قبل از انتخاب دامنه مطمین شوید كه علامت تجاری یا هر گونه علامت ثبت‌شده دیگر كه متعلق به غیر بوده و شما قانوناً مجوز رسمی جهت استفاده از آن را ندارید، در نشانی شما به‌كار نرفته باشد.

-  درصورتی كه نام مورد نظر شما قبلاً ثبت شده و تاریخ انقضای آن نزدیك است، می‌توانید از خدمات دهنده خود تقاضای خدمات پیش‌سفارش (Back Order) دامنه را بنمایید.

- هرگز از DNS شركت‌ها و خدمات دهنده‌هایی كه مجاز به استفاده از آن نمی‌باشید، در دامنه خود استفاده نكنید و این مشخصات را بدون مشورت با شخص فنی تغییر ندهید؛ زیرا هر تغییری در این مشخصات می تواند منجر به غیر فعال شدن پایگاه شما گردد.

- اعتبار دامنه خود را حتی المقدور تا یك ماه قبل از سر رسید انقضا تمدید نمایید.

- جهت انتقال دامنه‌ها از یك ثبت كننده به ثبت كننده دیگر، یك ماه زودتر از تاریخ انقضاء اقدام كنید.

- در خصوص استفاده از دامنه قوانین بین المللی و قوانین محلی را همزمان در نظر داشته باشید.

- با مخفی نمودن مشخصات خویش، از مزاحمت‌های تبلیغاتی و سرقت دامنه خود جلوگیری نمایید.

- ارایه نشانی دقیق پستی و کد پستی 10 رقمی جهت ثبت دامنه الزامی است.

زیر دامنه یا پیشوند (SubDomain)

انتخاب پیشوند كاملاً اختیاری است؛ اما بعضی پیشوندها به‌طور پیش‌فرض برای دسترسی به قسمت‌ها و خدمات خاصی از پایگاه شما اختصاص داده می‌شوند؛ مثلاً www برای دسترسی به صفحات پایگاه، ftp برای دریافت و ارسال فایل، و mail برای دریافت و ارسال نامه‌های الكترونیكی. البته دارنده یك دامنه بر روی یك پسوند، مجاز به تعریف زیردامنه‌ها به تعداد نامحدود است و  برای این منظور، باید با سرویس دهنده پایگاه خود مشورت كند.■

پی نوشت:

* این مقاله از مجومعه مطالعات اینترنتی می باشد که در بخش تحقیق و توسعه در فضای دیجیتال مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی تهیه شده است.