کلمات کلیدی: دین، اسلام، تبلیغ، اینترنت، دنیای مجازی، جنگ مجازی بین ادیان، تبلیغات منفی
مقدمه
بشر از همان آغاز برای عقاید و باورهای خود ارزش بسیاری قائل بود و میکوشید دیگران را نیز با خود هم‌رأی کند. وجود تصاویری که از دوران باستان بر غارها بر جای مانده و نیز دیگر آثار گذشتگان، میتواند مؤید این امر باشد. بر همین اساس، انسانها با شیوههای گوناگون به ترویج و تبلیغ باورهای خود میپرداختند. گاهی ترویج یک آیین با جنگ و تهاجم علیه قلمرو یک مملکت بود و گاهی با روشهای گوناگون تبلیغی.
تبلیغ بر له یا علیه هر چیز یا کسی سبب اقبال یا ادبار به آن چیز یا کس میشود. تبلیغات، ریشه در زندگی اجتماعی انسانها دارد. این عمل در هر دوره از تاریخ بشر، با روشهای گوناگونی انجام میشود و شیوههای تبلیغ با پیشرفت فنی بشر تغییر میکند؛ به گونهای که تا پیش از اختراع خط، از تصاویر و نقوش برای این کار استفاده میشد و پس از پیدایش کتابت، با کاربرد نوشتههایی بر روی سنگ، پوست، یا پاپیروس به تبلیغ میپرداختند.
اختراع ماشین چاپ، پیدایش رسانههای جمعی همچون: روزنامهها، سینما، رادیو و تلوزیون، هر یک مسیری جدید در تحول در امر تبلیغات به وجود آورد.
از 1990 میلادی جهشی در امر تبلیغات رخ داد و قلمروهای جدیدی برای آن گشوده شد. در این سال بود که اینترنت به صورت یک شبکه همگانی و جهان‌شمول درآمد. از همان آغاز پیدایش، اینترنت به مثابه وسیلهای در جهت تبلیغات به خدمت گرفته شد.
اینترنت و تبلیغ
تبلیغات اینترنتی به استفاده از این محیط به منزله کانال و وسیله ارتباطی برای ارسال تبلیغات در وب اشاره دارد. در واقع، تبلیغات اینترنتی نمایش نامها و علائم تجاری، شعارها و تصاویر تبلیغاتی در پایگاههای پربیننده اینترنت است؛ به گونهای که به تحقق اهداف تبلیغات بینجامد. تبلیغات اینترنتی برای اولین بار به صورت بنر در 27 اکتبر سال 1994 و در پایگاه هات وایر(1) نمایش داده شد.
تبلیغ در اینترنت به اشکال گوناگون صورت میگیرد، مانند: بنرها، بنرهای دارای غنای رسانه‌ای، نامه‌های تجاری و تبلیغات مبتنی بر بازی.
مزیتهای تبلیغ اینترنتی(2)
تبلیغ در اینترنت مزیتهای بسیاری در مقایسه با تبلیغات سنتی دارد که از آن میان میتوان موارد زیر را نام برد:
- ایجاد ارتباط دوطرفه: تبلیغات اینترنتی ارتباطی دوسویه بین تبلیغ کننده و مخاطب ایجاد میکند. مخاطبان نه تنها تبلیغات را دریافت میکنند، بلکه قادرند سؤالات و نظرات خود را درباره محصولات با تبلیغ‌کنندگان مطرح کنند.
- ایجاد پیوندی مستقیم به فهرست محتوای تبلیغی: تبلیغات اینترنتی با پیوند مستقیم، دسترسی به اطلاعات امور مورد تبلیغ مرتبط را برای مخاطبان فراهم می‌سازد. این قابلیت غالباً به مبادله امور مورد تبلیغ و افزایش تعاملات تجاری میانجامد.
- توانایی هدف‌گیری ایستا و پویای مخاطبان: در تبلیغات اینترنتی از روشهای متنوعی برای هدف‌گیری مخاطبان به منظور انتخاب، ارائه و نمایش تبلیغات به صورت ایستا یا پویا استفاده میشود. این روشها ممکن است بر اساس محتوای صفحه، اطلاعات شخصی و مبادله پویای اطلاعات باشند.
- دسترسی جهانی و شبانه‌روزی: تبلیغات اینترنتی دارای دسترسی جهانی است و در تمام روزهای سال و تمام ساعت روز در دسترس است که این سبب افزایش قابلیت مشاهده و گسترش بازار آن میشود.
- ارسال، نگهداری و به روز رسانی آسان: تبلیغات اینترنتی دارای ویژگی نمایش، نگهداری و بهروز رسانی آسان است که این به دلیل ماهیت دیجیتالی آن است. کاهش فرایند تهیه و اجرای تبلیغات، از جمله نتایج این ویژگی تلقی میشود.
- قابلیت اندازه‌گیری و ردگیری بالا: تبلیغات اینترنتی به دلیل ماهیت دیجیتالی، از قابلیت ردگیری و اندازه‌گیری بالایی برخوردار است. از این قابلیت برای ارزیابی عملکرد و سنجش اثربخشی تبلیغات اینترنتی استفاده میشود.
- طراحی پیام آگهی: به دلیل قابلیت هدف قرار دادن دقیق و مشخص مخاطبان، میتوان پیامها را برای جذب نیازها و خواسته‌های معین مخاطبان طراحی کرد. هنگامی که دقیقاً مخاطبان را شناسایی می‌کنیم، اطلاعات بهتری درباره نیازها و خواسته‌های آن‌ها به دست می‌آید. به این ترتیب، پیام آگهی ما بسیار جذاب‌‌تر خواهد بود.
تبلیغ ادیان در اینترنت
با توجه به مزایایی که برای تبلیغات اینترنتی گفته شد، دنیای وب را میتوان وسیلهای مناسب برای ترویج دین شمرد. این فضای مجازی، جهانی دیگر است که ساکنان آن ویژگی خاصی دارند؛ به این معنا که آن‌ها با هویتی کاملاً متفاوت از دنیای حقیقی با هم روبهرو میشوند؛ به گونهای که نمی‌توان آن‌ها را چنانکه در دنیای واقعی میشناسیم، شناخت. همین مخفی بودن هویت، فضایی به وجود آورده که اشخاص کارهایی را که در دنیای حقیقی از انجام آن شرم دارند، در اینترنت انجام دهند؛ زیرا این فضا برای آن‌ها همچون مکانی خلوت است که کس را یارای دیدنشان نیست. از این رو، ملحدان و مغرضان، این فضا را برای فعالیتهای ضد دینی مناسب دیده و به اشاعه افکار و اندیشههای باطل میپردازند و ذهن مردم این جهان مجازی را به شبهات میآلایند. بر این مبنا، گویی برای این ساکنان باید پیامبری فرو فرستاده شود و آیین و عقیده درست را به آن‌ها بنماید. از همین رو، صاحبان عقاید و ادیان گوناگون از اینترنت به منزله بستری مناسب برای ترویج آیین خود سود میجویند. فناوری اطلاعات به طور عام و اینترنت به شکل خاص، بستری بی‌نظیر فراهم کرده که در آن دینپژوهی و معنویتطلبی بسیار آسان‌تر، بیشتر و مطلوبتر از گذشته شده است. بنا به گفته جرج بارنا(3) از هر 6 نفر کاربر اینترنت در جهان، دست کم، یک نفر در پی اطلاعات معنوی و مذهبی بوده است. در این زمینه آمارهایی وجود دارد که کمترین میزان دینپژوهی در اینترنت را در حد 25 تا 30 درصد کل کاوشهای اینترنتی اعلام کردهاند و این نشانگر بازگشت و اقبال نسل جدید جهان به دین و معنویت، و همچنین بیانگر ضرورت بهرهگیری از فناوری اطلاعات و اینترنت در این زمینه است(4). همزیستی قابل توجه دین و فناوری اطلاعات تا آن‌جا است که امروز مذاهب و مکاتب مختلف برای تبلیغ و تسهیل در امور و مناسک مذهبی خویش، امکان عبادت سایبر یا آن‌لاین(5) را میسر کردهاند و سخن از ادیان مجازی به میان آمده است؛ ادیانی که اینترنت در شکلگیری آن‌ها نقش اول را داشته است.
در حال حاضر، فعالیت هزاران وب‌سایت دینی و مذهبی که اطلاعات مرتبط با مذاهب را در دسترس عموم مردم دنیا قرار می‌دهد، شبکه‌ای از وبلاگها، فاروم‌ها یا تالارهای گفتگو که سؤالات مردم را پاسخ میدهند و همچنین ظهور فناوری‌هایی مثل شبکههای اجتماعی مجازی، پیام رسان‌ها، خبرخوان‌های اینترنتی و کتابخانه‌های مجازی و الکترونیکی، سبب شده است مردم به منابع و کتب مقدس دینی دسترسی راحت‌تری داشته باشند.
کلیسای واتیکان در سال 1997 میلادی جایگاه خاصی در شبکه اینترنت داشت و استفاده از این فضا در آغاز برای آنان از طریق گردآوری اطلاعات و توسعه و گسترش رایزنی‌ها و دیدگاههای مسئولان دینی کلیسایی برای ارائه اقدامات رسمی‌شان صورت می‌گرفت. در 22 نوامبر سال 2001، پاپ ژان پل دوم، اولین نامه الکترونیکی خود را برای 50 راهب ارسال کرد. در اوایل همان سال، کلیساى ملى استرالیا در جهت جذب بیشتر مردم براى حضور در مراکز و محافل مذهبى، از ابزار نوظهورى به نام اینترنت بهره برد و افرادى که روزهاى یکشنبه نمی‌توانستند به هر علتی در مراسم دعای کلیسا شرکت کنند، ساعاتى را از اینترنت به طور رایگان استفاده می‌کردند.
چیزی نگذشت که کلیساهاى پروتستان آمریکا نیز اقدام به راه‌اندازى پایگاه‌‌هایى کردند که در آن به شکل همزمان افراد مىتوانستند با استفاده از اینترنت در دعاهاى روز یکشنبه کلیسا شرکت کنند؛ بدون آن‌که نیاز به طى کردن مسافت و حضور فیزیکی در کلیسا داشته باشند. همچنین واتیکان در سال 2002 میلادی دو سند پیاپی را در باره استفاده از فضای اینترنت با عناوین «کلیسا و اینترنت» و «اخلاق و اینترنت» صادر کرد.
اسقف کن کلسى، یکى از نخستین کشیشان اینترنتى در مصاحبهاى با آسوشیتدپرس در اوایل سال 2003 گفت: کلیساى اینترنتى جامعهاى جدید و به عبارتى، خلق سرزمینى جدید است. ما در کلیساى اینترنتى تمام کارهاى جامعه دینى را انجام مىدهیم؛ به طور مثال، عبادت‌هاى روزانه، خواندن کتاب مقدس، حضور کشیش براى گفتگو و تسکین و حتى ثبت اعترافات گناهکاران در این جامعه الکترونیکى تحقق یافته است. چند ماه بعد ربکا سامرز، مسئول مرکز شوراى کاتولیکى کانزاس سیتى نیز از راه‌اندازى جامعه اینترنتى ادیان خبر داد و گفت که آن‌ها بودجه قابل توجهى براى این جامعه مجازى که به گسترش تعالیم مسیح و حفظ مسیحیان در جهان کمک خواهد کرد، اختصاص دادهاند.(6)
دسترسى شبانه‌روزى به کشیش‌هایى که ساعت‌ها با مراجعان چت مىکنند، موسیقىهاى مذهبى که در تمام ساعات قابل شنیدن است، استفاده از کتابخانهها و مقالات و تحقیقات آکادمیک و علمى و همچنین شرکت در دعاهاى دسته جمعى و خواندن کتاب مقدس، از جمله متداولترین امور کلیساهاى اینترنتى است. با این دیدگاهها بسیاری از نوشته‌های اعتقادی مسیحیت توسط کشیشان، راهبان و وابستگان به گروههای مختلف دینی که حاکی از آرا، نظرات و اطلاعات شخصی خودشان بود، در این فضا پدیدار گشت.
بر این اساس، در آماری که در سال 2004 میلادی گرفته شده، مسیحیت دارای 29506 پایگاه اطلاع‌رسانی در فضای سایبر بوده است.
امروزه پایگاههای متنوع و گوناگونی در اینترنت وجود دارند که با رویکردهای مختلف به طور خاص به دین میپردازند.(7) از این دست پایگاهها در اینترنت بسیارند و هر روز نیز بر شمار آن‌ها افزوده میشود.
تبلیغات منفی (quack)
برخی از پایگاهها که به گونه خاص به دین میپردازند، علاوه بر معرفی و تبلیغ عقیده خود، باورهای ادیان دیگر را تخریب میکنند و در واقع، به تبلیغ علیه ادیان دیگر میپردازند. این کار به شیوههای گوناگون انجام میپذیرد؛ به این گونه که یا پایگاه تخریبکننده به عنوان و اسم پایگاه دیگری بر ضد دین دیگر تبلیغ میکند؛ یا در قالب و عنوان همان دین بر علیه ضد آن سخن میگوید. برخی دیگر از پایگاهها نیز به‌صراحت به تبلیغ علیه ادیان خاص یا دین به طور کلی میپردازند.
این نمونهها در فضای اینترنت به قدری بسیار است که برخی کارشناسان از آن به جنگ مجازی بین ادیان تعبیر میکنند. «جان فرانسوا ماییر» در کتاب «اینترنت و دین» به پایگاههای مسیحی اشاره میکند که افزون بر تبلیغ دین مسیح، با پایگاههای اسلامی رقابت میکنند. بر اساس آمار سال 2004 تعداد پایگاههای اسلامی 1791 مورد بوده است که همین تعداد پایگاه، موفقیت‌هایی را در راه تبلیغ دین در کشورهای افریقایی و غربی کسب کرده و در نتیجه، حس رقابت را در میان پایگاههای ادیان دیگر برانگیخته است.
البته در نمونههایی این رقابتها رنگ خصومت به خود میگیرد و یک پایگاه با اهداف گوناگون در پی تخریب ادیان دیگر بر‌میآید. فعالیتهایی نظیر: تبلیغ عقاید باطل به نام اسلام، ترویج باورهای تحریف شده و ایجاد شبهات در عقاید مردم، از جمله کارهای این دست پایگاهها است. تحقیق انجام شده از سوی دانشگاه الازهر نشان می‌دهد که بیش از ده هزار پایگاه اینترنتی سرگرم فعالیت تخریبی علیه دین مبین اسلام و مسلمانان هستند. از نمونههای این گروهها «هاگانا»(8) است(9).
این بررسی که به وسیله «دکتر سید مرعی» استاد دانشکده تربیت دانشگاه الازهر انجام گردیده و در مجله روزالیوسف(10) منتشر شده، میزان هزینه اختصاص یافته برای این پایگاهها را بالغ بر یک میلیارد دلار در سال ارزیابی کرده است. برخی از سازمان‌های صهیونیستی، جزو نخستین نهادهایی بودند که به اهمیت بهرهگیری از اینترنت برای بسط و نشر افکار ضد اسلامی‌شان پی بردند. بنا بر آنچه در این بررسی آمده، رویکرد اصلی برخی از پایگاههای اینترنتی مزبور، روا داشتن جسارت و اهانت به ساحت پیامبر گرامی اسلام(ص) و خدشه‌دار ساختن قرآن کریم است. گردانندگان برخی از پایگاههای دیگر اقدام به نگارش سورهها و آیاتی شبیه آیات قرآنی میکنند که آکنده از سخنان هرزه و بی‌اساس و در واقع، نشانگر کینه آنان نسبت به اسلام و مسلمانان است.
در این بررسی همچنین خاطر نشان شده که برخی از پایگاههای اینترنتی، کلمات و عبارات قرآنی مشهور را با خطوط عربی و در شکل خوک، سگ و دیگر حیوانات، در صفحه اصلی خود درج میکنند. برخی از این پایگاهها که در این تحقیق به عنوان «پایگاههای نژادپرستانه» توصیف شدند، مدام مسلمانان را به ارتکاب اعمال تروریستی، خونریزی و نژادپرستی متهم میکنند و در این میان، پایگاههای اینترنتی ضداخلاقی و مستهجن، اقدام به درج آیات قرآنی در حواشی صفحه اصلی خود می‌نمایند. در بعضی دیگر از پایگاههای اینترنتی ویژه مد، کلمات و آیات قرآنی در حواشی لباسهای ارائه شده نقش بسته است.(11)
پایگاه های اسلامی موجود؛ کاستی ها و ضرورتها
چنانکه گذشت، پایگاه های اینترنتی گوناگونی در باره اسلام وجود دارد. بعضی از این پایگاهها فقط در برههای از زمان مؤثر بوده و برخی هنوز هم تأثیر فراوانی بر کاربران خود دارند. اما با پیشرفت فناوریها در زمینه اینترنت، و به وجود آمدن راهکارهای متنوع در زمینه جذب مخاطب، گونههای مختلف ارائه محتواهای دینی هم تنوع یافته است و شاید بهتر باشد این پایگاهها نیز به این مسائل توجه بیشتری کنند.
در زیر به برخی از مهمترین پایگاه اسلامی اشاره میشود:
1. پایگاه حوزه www.hawzah.net
اطلاع‌رسانى در زمینه علوم اسلامى از جمله: قرآن، عقاید، اسلام، احکام، اخلاق، فرهنگ و تمدن، آشنایى با حوزههاى علمیه و کتابخانه و مجلات.
زبان: فارسى.
2. شبکه آل‌البیت www.al-shia.com
قرآن، شیعه، احکام، حدیث، اهل‌بیت، اجتماعى، ارتباط با علماى شیعه، زندگى‌نامه بزرگان شیعه، بانک پرسش و پاسخ و تعداد قابل توجهى کتاب و مقاله.
زبان: فارسى، عربى، انگلیسى، اندونزیایى، تاى، روسى.
3. پایگاه الاسلام www.al-islam.org
کلیات اسلام، قرآن، چهارده معصوم، عقاید و احکام، تاریخ و کتابخانه بسیار مفصل در موضوعات مختلف اسلامى.
زبان: انگلیسى، عربى، سواحلى.
4. پایگاه رافد.www.rafed.net
کتابخانه بزرگ، مقالات اعتقادى، مجلات فرهنگى، کتابخانه صوتى، بخش حوادث و وقایع، بخش زن و کودک و معرفى شهرهاى اسلامى.
زبان: عربى، اردو، انگلیسى.
5. مؤسسه دار الحدیث www.hadith.net
پایگاه تخصصى ویژه احادیث اهل بیت، منابع حدیثى شیعه، پژوهش‌هاى حدیثى، دانستنی‌هایى از احادیث و داراى بخش پرسش و پاسخ در مورد احادیث.
زبان: فارسى، عربى، اردو، انگلیسى، فرانسوى.
6. پایگاه مجمع جهانى اهل بیت (ع) www.ahl-ul-bayt.org
معرفى مجمع جهانى اهل بیت(ع)، انتشارات مجمع، آثار هنرى (تابلو) درباره ثقلین، ارائه گزارش فعالیتهاى این مرکز درباره فقه شیعى و داراى بخش مجلات وکتابخانه.
زبان: فارسى، عربى، ترکى، انگلیسى، اسپانیایی.
7. پایگاه امام على(ع) www.imamalinet.net
اندیشه امام على(ع)، سیره امام على(ع)، شیعه امام على(ع)، نهج‌البلاغه با سه ترجمه و یک شرح، الغدیر، کتابخانه، امام على(ع) در قرآن و سنت، امام على(ع) از منظر دیگران و فضایل امام على(ع).
زبان: فارسى، عربى، انگلیسى.
8. پایگاه الکوثر www.alkawthar.com
کتابخانه (مجموعهاى از کتاب‌هاى اسلامى)، درباره اهل‌بیت(ع)، معرفى علما و بزرگان، معرفى حوزه علمیه به همراه بعضى دروس آن، مباحث فقهى به صورت موضوعى، تصاویری از علما و اماکن مقدس.
زبان: عربى.
10. پایگاه عقاید www.aqaed.com
کتابخانه صوتى، جلسات عقایدى، تعداد زیادى کتب عقایدى، کتابهایى در رد شبهات، پاسخ به پرسش‌هاى عقایدى، مناظرات، کتابهایى درباره اهل بیت، شیعه در کشورهاى مختلف دنیا.
زبان: عربى.
12. شبکه بلاغ www.balagh.net
قران، اهل بیت، کلام و اعتقادات، فقه و احکام، نظام سیاسى اسلام، مقالات، کودک و نوجوان.
زبان: فارسى، انگلیسى.
13. پایگاه شیعه www.shia.org
اطلاعاتى در زمینه اسلام، چهارده معصوم(ع)، معرفى بعضى شخصیت‌هاى دینى، متن و ترجمه بعضى از دعاهاى روز و هفته، مقالات اسلامى و ارائه ترجمه منابع متنى اسلامى مانند: قرآن، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه.
زبان: انگلیسى.
14. شبکه الامام http://al-imam.net
ادعیه و زیارات، مجموعهاى از تصاویر، تقویم اسلامى، اشعار اسلامى، اهل بیت، اشعار اسلامى، معجزات اسلامى به همراه تصاویر و سخنرانی‌هاى اسلامى.
زبان: عربى، انگلیسى.
17. آستان قدس رضوى www.aqrazavi.org
زندگی‌نامه مختصر حضرت امام رضا(ع) و معرفى مفصل حرم مطهر رضوى، و آستان قدس و کلیه اماکن وابسته به آن.
زبان: فارسى.
18. پایگاه اسلام ناب www.islam-pure.de
زندگی‌نامه و تألیفات و مطالب گوناگون درباره آیت الله خامنهاى، معرفى مراکز دیگر.
زبان: انگلیسى.
20. پایگاه فدک www.fadak.org
اهل‌البیت(ع)، قرآن، شبهات و رد آن‌ها، ادعیه و زیارات، علما و بزرگان.
زبان: عربى.
حضور پایگاه های مزبور در فضای جهانی اینترنت، در ارائه و عرضه اسلام بسیار مؤثر است؛ اما این پایگاهها هم به لحاظ کمیت و هم ازحیث کیفیت برای مقابله با پایگاههای متخاصم و ضد دین کافی نیستند؛ هم باید بر تعداد آن‌ها و هم به لحاظ محتوا بر غنای آن‌ها افزود.
راهکارهای مقابله با هجمه تبلیغاتی در اینترنت
در بستر فناوری امروز، رسانهها به قدری توسعه یافتهاند که به گفته الوین تافلر در کتاب موج سوم، انقلاب اطلاعاتی رخ داده و اطلاعات از هر طرف ما را احاطه کرده است. از این رو، جوامع روز به روز به سمت اطلاعاتی شدن پیش می‌روند. در این موج اطلاعات اگر نتوانیم تولید اطلاعات داشته باشیم، نه تنها عقب افتادهایم، بلکه محکوم به تقلید و پیروی از دیگران می‌شویم. این مسأله در بینش و زندگی افراد که با توجه به فرهنگ ما بینش دینی است، تأثیر میگذارد. اگر نتوانیم تولید اطلاعات پاک برای مخاطبان رسانهها داشته باشیم، قطعاً مخاطبان جذب اطلاعات باطلی میشوند که به لباس پاک درآمده است.(12)
برای مقابله با این سیل تهاجمها و تخریبها باید به طور منطقی و هوشمندانه راهکاری اندیشید. در اینجا رهیافتهایی چند ارائه میشود:
- ایجاد پایگاههای تخصصی در باره اسلام به همه زبانهای زنده دنیا؛ به گونهای که در گسترههای وسیع اسلام به شکل تخصصی و خاص مطلب ارائه کنند تا جویندگان مسائل دینی به پاسخ پرسشهای مهم خود در زمینه اسلام دست یابند.
- ایجاد پایگاههایی که تمام اصول طراحی در آن رعایت شده باشد (به اصطلاح کاربر پسند باشد)؛ به عبارت دیگر، پایگاههای اسلامی باید به مسأله جذابیتهای بصری در طراحی پایگاههای خود توجه داشته باشند تا بتوانند کاربران را در نگاه اول جذب کنند و آن‌گاه با ارائه محتوایی دلپذیرتر، آن‌ها را مدت‌زمان بیشتری در پایگاه نگهدارند.
- کاربردپذیری را در پایگاههای اسلامی افزایش دهند تا بتوانند کاربران را که نقش بسیار مهمی در پویایی یک پایگاه دارند، از نظر سهولت استفاده به خود جذب کنند.
- در درج محتوای پایگاهها بسیار دقیق باشند و بکوشند مطالب را به شکل تعاملی ارائه کنند.
- پایگاههایی به شکل شبکههای اجتماعی اینترنتی ایجاد کنند و بکوشند تالار گفتگویی برای همه مخاطبان - چه موافق دین و چه مخالف آن - ایجاد کنند تا در فضای گفتگو و مباحثه به پرسشها و شبهات پاسخ مناسب و درخور داده شود؛ چنانکه خداوند در آیه: «ادْعُ إِلىَ سَبِیلِ رَبِّکَ بِالحِْکْمَهِ وَ الْمَوْعِظَهِ الحَْسَنَهِ وَ جَدِلْهُم بِالَّتىِ هِىَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّکَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِیلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِین.» (نحل/ 125) به این مطلب امر کرده است.
از این رو، برای این‌که بتوانیم در جهان پرآشوب اینترنت که مملو از آرای مادیگرایانه و ضد انسانی است و بشر را به سوی مسخشدگی میراند، اندیشه ناب اسلامی را ترویج دهیم و به رسالت تبلیغ دین خود کمک کنیم، باید با آگاهی از فناوریهای نوین کار در دنیای سایبر، وارد عرصه نبرد با مهاجمان به عقیده و باور مردم شویم و به دین خدا یاری رسانیم. قرآن کریم می‌فرماید: «یَأَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ إِن تَنصُرُواْ اللَّهَ یَنصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدَامَکم.» (محمد/ 7)
در این روزگار برای تبلیغ و گسترش باورهای انسانساز اسلامی نیازی به مهاجرتهای طولانی و صرف زمان نیست؛بلکه میتوان بدون طی مسیر به دورافتادهترین مناطق دنیا پیام خود را منتقل کرد. ایجاد وبلاگها به منزله منابر مجازی، استفاده از امکانات چندرسانهای برای آموزش فرایض دینی، امکان تهیه کتب الکترونیکی در زمینه امور اعتقادی و عرضه آن در اینترنت، ایجاد نرمافزارهای اسلامی برای استفاده در گوشی‌های تلفن همراه، از جمله کارهایی است که میتوان برای مقابله با هجوم فرهنگها و عقاید منحرف انجام داد.
پی نوشت ها: