وقتی که دکتر محمد سپهری راد مشاور رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ودبیر شورای عالی انفورماتیک از سیستم عامل ملی سخن می گوید، قبل از هر چیز این سؤال به ذهن می رسد که چگونه می توان به سیستمی که در خارج از کشور طراحی شده است عنوان ملّی اطلاق کرد؟!
دکتر سپهری در این خصوص می گوید: در حال حاضر عمده رایانه هایی که مورد بهره برداری قرار می گیرد، رایانه های شخصی است و سیستم عامل مورد استفاده در این رایانه ها تقریباً بدون استثنا سیستم عالم ویندوز است. استفاده از این سیستم مشکلاتی به همراه دارد که عمده ترین آنها عبارت اند از:
- منابع این سیستم عامل در اختیار ما نیست و حوزه های امنیتی در آن وجود دارد. از این رو، بدون آنکه کاربران بدانند ممکن است این حفره های امنیتی برای کاربران مشکل ایجاد کند و اطلاعات آنها در معرض نفوذ خرابکاران قرار گیرد.
- در ایران قانونی که از نرم افزارهای خارجی حمایت کند وجود ندارد و این نرم افزارها به طور رایگان تکثیر می شوند و همه از آن استفاده می کنند. اگر ایران بخواهد به سازمان تجارت جهانی (WTO) بپیوند، قطعاً ادامه این روشن امکان پذیر نخواهد بود و کشور مجبور خواهد شد برای استفاده از نرم افزارهای خارجی، بهای آن را بپردازد.
دکتر سپهری دلایل دیگری را هم تحت عنوان دلایل فرعی عنوان می کند و اجرای پروژه سیستم عامل ملی را تصمیمی برای روزهایی می داند که با شرایطی متفاوت نسبت به امروز روبه رو خواهیم بود. سیستمی که این مشکلات را نداشته باشد یا آنها را به حداقل برساند. بر اساس تجاربی که در دنیا وجود دارد و همچنین تجارب کشورهایی که کم و بیش با چنین مسائلی مواجه بودند، چنین سیستم عاملی باید بر اساس سیستم عامل هایی که منبع آنها باز است، ساخته شود.
لینوکس یا ویندوز
در حال حاضر انتخاب اصلی برای خدمات میزبانی وب یا hosting در ایران بیش از هر چیز استفاده از سرورهای میزبان ویندوز است و به گفته دکتر سپهری تمام رایانه های شخصی تقریباً بدون استثناء از سیستم عامل ویندوز استفاده می کنند. بنابراین اصرار برای استفاده از سیستم عامل «لینوکس» به اعتقاد بسیاری از کارشناسان انفورماتیک غیر اصولی است. این در حالی است که نصرالله جهانگرد دبیر شورای عالی اطلاع رسانی و مشاور رئیس جمهور عقیده دیگری دارد. او با اشاره به تمام انتقادها و تردیدهایی که در برابر جایگزینی لینوکس با ویندوز در کامپیوتر ایرانی ها وجود دارد می گوید:«در حال حاضر یک اختلاف بزرگ جهانی بر سر استفاده از سیستم مایکروسافت و سایر سیستم ها به عنوان Open Source یا همان منبع باز وجود دارد و تقریباً تمام کشورهای دنیا تمایل دارند از انحصار مایکروسافت خارج شوند. ما هم به دلایل امنیتی و اقتصادی تمایل داریم سیستم های منبع باز مانند لینوکس را در ایران تقویت کنیم.»
اما این در حالی است که بسیار از کارشناسان صرف اینگونه هزینه ها را برای جایگزینی سیستم لینوکس بیهوده می دانند. در این باره آقای جلال حاجی غلامعلی می گوید: سیستم لینوکس با تمام شهرتی که دارد از هفت خطای اساسی رنج می برد که این هفت خطا عبارت اند از:
- انتخاب اسم و رمز ساده و یا اسامی رمز پیش فرض،
- باز گذاشتن درگاه های (port) شبکه،
- استفاده از برنامه های ناامن و یا پیکربندی شده به صورت نادرست،
- ناکافی بودن منابع یا نامناسب بودن ارجحیت ها،
- استفاده از نرم افزارهای قدیم،
- نگهداری IDUser های قدیمی و غیر لازم و تهیه شناسه های عمومی،
- به تعویق انداختن فعالیت های مهم در زمینه ایجاد امنیت.
همچنین اخیراً سه نقطه ضعف جدید در سیستم عامل لینوکس معرفی شده است که به یک کاربر ساده اجازه می دهد تا کنترل کامل یک سرور یا ایستگاه کار لینوکس را به دست بگیرد.
البته با وجود اهمیت این نقاط ضعف جدید امکان سوء استفاده گسترده و همگانی از آنها در محیط لینوکس وجود ندارد و یک فرد خرابکار در نهایت می تواند تنها یک رایانه آسیب پذیر را مورد هدف قرار دهد. این در حالی است که در محیطهای ویندوز هر نقطه ضعف کوچکی می تواند به صورت گسترده و فراگیر مورد سوء استفاده افراد خرابکار و ویروس ها قرار گیرد و در نهایت مجموعه بزرگی از رایانه های آسیب پذیر را تحت تأثیر قرار دهد.
طرفداران استفاده از سیستم عامل لینوکس، مهم ترین ویژگی این سیستم را نسبت به سیستم عامل های انحصاری در این نکته می دانند که این سیستم، نرم افزار آزاد است و هیچ شرکت، دولت یا گروهی صاحب آن نیست. آنها همچنین امنیت بسیار بالا به دلیل وجود دیواره آتشین در هسته سیستم عامل لینوکس و همچنین وجود لایه های امنیتی مختلف در آن، تعداد انگشت شمار ویروس های رایانه ای شناخته شده برای آن، پایداری بسیار بالا به دلیل طراحی درست هسته، سرعت بالای سیستم عامل، قیمت بسیار پایین آن و توانایی بهره وری از 8 پردازنده به صورت همزمان را از نقاط قوّت این سیستم می دانند.
اما از سوی دیگر، کارشناسان اعتقاد دارند امنیت بالای لینوکس به این دلیل است که هنوز مورد توجه خرابکاران قرار نگرفته و اگر این سیستم مانند ویندوز کاربرد فراوان داشته باشد، بدون شک معایب امنیتی و دیگر نواقص آن از جمله حفره های نا امن آن مشخص خواهد شد.
لینوکس چپیست؟!
سیستم عامل لینوکس متعلق به شخصی است به نام «لینوکس بندیکت توروالدز (torvalds Linus Bendect)» وی در سال 1991 و در حالی که دانشجوی سال دوم علوم کامپیوتر دانشگاه «هلسینکی» فنلاند و یک هکر خودآموخته بود، در راهی قدم گذاشت که هدف آن ایجاد حرکتی برای فراهم کردن نرم افزارهای رایگان و در عین حال با کیفیت بود.
پروژه ای که در دنیا تحت عنوان پروژه گنو (GNU) توسط ریچارد استالمن (Riochard Stallman) آغاز شده بود. وی معتقد بود برخلاف سایر تولیدات انفورماتیک، نرم افزار باید از محدودیت های کپی و ایجاد تغییرات در آن آزاد باشد تا بتوان روزبه روز نرم افزارهای بهتر و کارآمدتری تولید کرد.
نام پروژه GNU مخفف Gunis Not unix است که استالمن آن را با اعلامیه معروف خود در سال 1983 آغاز کرد تا با فلسفه خودش بتواند به تولید و ارائه نرم افزار بپردازد.
او با جادوگری افسانه ای خود به تنهایی توانست ابزاری ایجاد کند که از تمام ابزارهایی که گروه های برنامه نویس تجاری ایجاد کرده بودند برتر بود. در حالی که پروژه GNU تا سال 1991 نتوانسته بود سیستم عامل رایگانی را به بازار ارائه کند، ناگهان سیستم عامل جدیدی پیدا شد که آن جوان هکر 21 ساله فنلاندی نام آن را لینوکس گذاشت. با پشتیبانی نرم افزارهای پروژه GNU ، لینوکس تحت مجوز GPL قرار گرفت و با این مجوز همه توانستند کدهای منبع لینوکس را به رایگان داشته باشند؛ بر روی آنها مطالعه کنند و آنها را تغییر دهند.
منابع: