چکیده

شناخت وضعیت جغرافیایی جهان، به‌ویژه جهان اسلام و آگاهی از اوضاع و احوال سرزمین‌ها، نقشه‌های آنها، راه‌ها و اماکن کشورهای اسلامی، نقش بسزایی در فهم بهتر و دقیق‌تر تاریخ و چگونگی برداشت پژوهشگران از متون علمی، تاریخی و اسلامی دارد.

ازاین‌رو، دیجیتالی کردن منابع و متون معتبر در زمینه جغرافیای جهان اسلام، گامی بلند و مؤثّر در سامان‌دهی تحقیقات علمی و تسهیل دستیابی به مطالب مورد نظر این حوزه به شمار می‌رود و مسیر پژوهشگران این حوزه را به گونه‌ای شایسته هموار می‌سازد.

نرم‌افزار «جغرافیای جهان اسلام 2»، دومین نسخه از این برنامه است که به همّت پژوهشگران مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، به مرحله تولید و عرضه به جامعه علمی کشور رسیده است.

در این برنامه، سعی بر آن بوده است تا مجموعه‌ای از منابع کهن و جدید مربوط به رشته‌های تاریخ و جغرافیا، شامل موضوعاتی از قبیل: مسالک، ممالک، مزارات دانشمندان، سفرنامه‌ها، معاجم جغرافیایی و نقشه‌ها گردآوری شود که در نهایت، با تلاش‌های فراوان مسئولان و همکاران پژوهشی و فنی، در قالب کتابخانه‌ای دیجیتالی تولید و عرضه شده است.

دوشنبه, 30 آذر 1394 ساعت 15:00

نرم افزار های حسینی

اشاره:

بدیهی است که حماسه عاشورا، عبرت آموزترین حادثه تاریخ است و امام حسین(ع) و یاران باوفایش، اصلی ترین نقش آفرینان این صحنه آزادگی و ایستادگی بودند. همه حق جویان و مبارزان عالم، وامدار این حماسه سترگ اند و حادثه خونبار عاشورا، مظلومانه ترین، روح بخش ترین و در عین حال، جانگدازترین حادثه ای است که در عالم انسانی واقع شده است. برخی تاریخ شناسان ژرف نگر، عاشورا را مبدأ حقیقی تاریخ اسلام می دانند و معتقدند که اگر عاشورا نبود، از اسلام ناب محمدی اثری باقی نمی ماند. از این رو، شناخت عاشورا، یعنی شناخت اسلام ناب محمدی.

تاکنون در زمینه سیره و شخصیت امام حسین(ع) و معرفی حوادث عاشورای حسینی، آثار ارزشمند متعددی سامان یافته است که تولید کتاب های الکترونیکی یا نرم افزارهای دیجیتالی، از جمله آنهاست. عاشوراپژوهان و علاقه مندان به معارف و مکارم حسینی، می توانند ضمن آشنایی با این تولیدات، از محصولات نرم افزاری مراکز و مؤسسات علمی و پژوهشی، در جهت سامان دهی تحقیقات خود کمک بگیرند. گفتنی است، در این نوشتار، ضمن معرفی اجمالی مهم ترین نرم افزارهای موجود، در بخشی مستقل به ارائه محصولات نور در این باره پرداخته ایم.

برای مؤسسات و مراکز رایانه ای فعال در زمینه معارف اسلامی و فرهنگ دینی، نمایشگاه سالانه قرآن کریم در ماه مبارک رمضان رویدادی مهم و اتفاقی تأثیرگذار در تقویم سالانه فعّالیّت آنها محسوب می گردد. این امر با توجه به اهتمامی که در برگزاری نسبتاً گسترده و با شکوه نمایشگاه و شرکت صدها فعّال قرآنی و مراجعه هزاران بازدید کننده مشتاق و نیز تبلیغات و اطّلاع رسانی قابل قبول رسانه ها، چندان غیر طبیعی نیست. این همه باعث می شود از نگاه بسیاری از تولید کنندگان نرم افزارهای اسلامی، نمایشگاه بین المللی قرآن کریم فرصتی مغتنم برای عرضه بهترین محصولات و ارتباط بهتر با تعداد بیشتری از مخاطبان شمرده شود و بسیاری از محصولات، نخستین بار در این نمایشگاه به بازار عرضه شوند.

در این شرایط، شرکت در رقابت کسب عنوان «خادم القرآن» که به نوعی هدف غایی و گل سرسبد این رویداد محسوب می گردد، اهمّیّتی مضاعف داشته و غیر قابل چشم پوشی است. اعتباری که یک مؤسسه به طور عام، و محصول برنده به طور خاصّ به دست می آورد و همچنین، ارزشی که نزد همکاران و فعالان این رشته حاصل می گردد و شناختی که از این راه در جامعه مخاطبان و مصرف کنندگان ایجاد می شود، آن قدر مهمّ هست که از دید هیچ تولید کننده ای، به ویژه تولیدکنندگان بخش خصوصی مخفی نمی ماند.

پنج شنبه, 30 بهمن 1382 ساعت 14:24

درختواره فقهی

اشاره

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، تهیه نرم افزار «نور الفقاهة 3» در دستور کار قرار داده است. در این نرم افزار برای نخستین بار همگام با روشهای لفظی و موضوعی از روش «درختواره» نیز استفاده شده است به همین منظور گفتگوئی با حجة الاسلام برکتین مسئول بخش فقه و اصول معاونت تحقیقات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی ترتیب دادیم تا نکات بیشتری درباره این روش جدید اطلاع رسانی و تحلیل داده های فقهی دریابیم. توجه شما را به این گفتگوی علمی جلب می کنیم.

پنج شنبه, 30 بهمن 1382 ساعت 14:26

امکان سنجی ایجاد سیستم خبره فقهی

طراحی و تولید نرم افزاری که توانائی ارائه مشاوره فقهی به مجتهدان را در فرآیند استنباط حکم شرعی داشته باشد، یکی از بایسته ها و بلکه آرزوهای طراحان نرم افزارهای اسلامی است. در چنین نرم افزاری باید سیستمی به عنوان مشاور فقیه ایجاد گردد که منابع استنباط حکم را بشناسد و با عرضه هر پرسشی اوّلاً سؤال را بفهمد و ثانیاً در مسیر درک و استنباط حکم با توجه به مبانی خاص آن فقیه، مشاوره فقهی لازم و دانش ذخیره شده خود را به نمایش گذارد. سیستم پس از تصمیم گیری نهایی فقیه نیز باید قابلیّت تصحیح و افزایش دانش خود را داشته باشد.

دوشنبه, 30 شهریور 1383 ساعت 14:44

سیستم هوشمند سندشناسی، فرضیه یا واقعیت؟

فرهنگ دینی شیعه و علوم حوزوی، خاصه دانش هایی نظیر فقه، اصول، تفسیر، عقائد، تاریخ، سیره و حتی علم رجال به شدّت وابسته به احادیث و سخنان گهربار پیامبر گرامی اسلام (ص) و ائمه بزرگوار(ع) می باشد. بدیهی است که برای درستی انتساب این سخنان ایشان ناچار از بررسی سندی احادیث می باشیم.

برای رسیدن به این هدف ناگزیریم که روش های سنتی را کنار گذاشته و روش های نوین را جایگزین آنها کنیم تا در کمترین زمان بتوانیم به نتایج پژوهشی بیشتری دست یابیم.

یکی از پهنه هایی که رایانه می تواند در آن کارساز و راه گشا باشد، مباحث رجالی است؛ زیرا علم رجال دارای قواعد و دستورات معینی است که به وسیله آن می توان وثاقت و ضعف راوی را به دست آورد و این چنین، با جرح و تعدیل راوی و کنار گذاشتن راویان یک سند، صحت یا ضعف سند استنباط می شود(2).

موضوع بازیابی و شناخت احادیث مشابه در کتب روایی و تهیه متونی خالی از روایات شبیه به هم، از دیرباز مورد توجه عالمان و اندیشمندان اسلامی بوده است و تا به حال اقدامات شایسته ای در این مسیر صورت گرفته و کارهای پراکنده ای نیز در حال انجام است.

برای روشن سازی زوایای مختلف این بحث، نشریه ره آورد نور گفتگویی را که با جناب آقای «سقایی» معاونت فنی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به انجام رسانده، در معرض مطالعه خوانندگان و علاقه مندان محترم قرار می دهد و افق های جدیدی را فراسوی متولیان این موضوع می گشاید. ایشان در بحث خود به الگوریتم ها یا همان منطق پردازش داده ها در این زمینه پرداختند و فرض های مختلفی را برای برنامه نویسی رایانه ای به منظور شناسایی احادیث مشابه ارائه دادند.

در طول تاریخ شیعه، محدثان و عالمان بزرگی در نقل حدیث و جمع آوری آن به ابتکاراتی دست زده اند که هم پاسخگوی نیاز جامعه خود بودند و هم حفظ و انتقال حدیث به آیندگان را نتیجه بخشیدند. این اقدام سترگ، از روزگار حضور ائمه(ع) آغاز شد و در زمان غیبت با تدوین نخستین جوامع حدیثی همچون: اصول کافی، من لایحضره الفقیه، الاستبصار و تهذیب الأحکام ادامه یافت. اما پراکنده بودن روایات در بیش از هفتصد جلد کتاب و عدم تبویب دقیق آنها موجب شد تا محدثان دیگری همچون علامه مجلسی جوامع ثانویه حدیثی مانند بحارالانوار را به وجود آورند که این حرکت با تهیه کتاب حدیثی «الوافی» که مشتمل بر روایات کتاب های چهارگانه حدیثی شیعه است، ادامه یافت و سرانجام در زمان معاصر به «جامع الاحادیث الشیعة» اثر گران قدر آیة الله العظمی بروجردی خاتمه یافت.

این موسوعه ها و معجم های حدیثی اگر چه با توجه به نیازهای روز دستآوردهای بسی ارزشمند را ارائه کرده اند، اما هر کدام علاوه بر ویژگی های کارآمد، کاستی هایی نیز دارند که باید در تهیه و تدوین مجموعه های کامل تر مورد توجه قرار گیرد.

اشاره

بحث کاستن تکرار در احادیث، از جمله مباحثی است که از دیرباز مورد توجه عالمان بزرگی چون مرحوم علامه مجلسی در بحارالانوار بوده و سعی نموده اند از انبوهی روایات مشابه بکاهند و پژوهشگر را از مشکل پراکندگی در امر تحقیق نجات دهند. از این رو، علماء فرهیخته پیشین به این مسئله اهتمام داشتند که تا حدّ امکان در مقوله احادیث به متن واحدی دست پیدا کنند و تکرارها را به حدّاقل برسانند. با این حال، هنوز در آثاری نظیر بحار الانوار و کتب اربعه شاهد روایت های تکراری هستیم. این موضوع نشان می دهد که بحث مقارنة الاحادیث از حساسیت خاصی برخوردار است و به راحتی نمی توان یک روایت را کنار گذاشت و فقط به شبیه آن بسنده کرد.

نظر به اهمیت و جایگاه احادیث مشابه در متون روایی و تأثیر آن در نوع برداشت های محقق، سلسله مباحثی در طی چند شماره از نشریه ره آورد نور به حضور خوانندگان محترم تقدیم می گردد که بخش نخست آن را در شماره قبل با عنوان «راهکارهای شناسایی احادیث مشابه» ملاحظه نمودید. در این شماره به حضور حجة الاسلام حسین سیف اللهی، مدیر اطلاع رسانی دفتر مطالعات و تحقیقات زنان و همچنین مدیر پروژه موسوعه حدیثی زن و خانواده رسیدیم و در زمینه بحث مقارنة الاحادیث گفتگویی را با ایشان ترتیب دادیم که در ذیل می خوانیم.

اهمیت ترجمه قرآن

بهترین روش تبلیغ اسلام و ترویج آموزه های آن، ترجمه و ارائه معارف حیات بخش قرآنی است. میزان و تعداد ترجمه و شمارگان انتشار متون مقدس یک دین، مهم ترین شاخص موفقیت آن آیین به شمار می آید، به همین دلیل  مسیحیان با ترجمه کتاب مقدس خود به بیش از 1900 زبان زنده و محلی دنیا، موفق ترین دین در عرصه تبلیغ شناخته شده اند .

مسیحیان از زمان حضرت مسیح تا کنون، به طور متوسط، سالیانه یک ترجمه از کتاب مقدس منتشر کرده اند. این در حالی است که مسلمانان از زمان نزول قرآن کریم تاکنون هر بیست سال، تنها یک ترجمه جدید از قرآن ارائه کرده اند. (1)

صفحه1 از7
شما اينجا هستيد:خانه آرشیو نمایش موارد بر اساس برچسب: نرم افزار اسلامی